Hoe uitstapjes ook leuk kunnen zijn voor mensen met autisme

Stel je voor: je hebt een vrije dag en wil graag iets leuk doen. Je kiest spontaan een activiteit waar je nog niet bent geweest, want je ontdekt graag nieuwe plekken. Je springt op de trein naar de Zoo van Antwerpen, koopt een ticket en beleeft een fantastische dag. Voor veel mensen met autisme lijkt dit haast een onmogelijke opdracht. Zij hebben namelijk nood aan structuur en voorspelbaarheid. Dit valt volledig weg eens zij hun vertrouwde omgeving verlaten.

Daarbovenop worden ze geconfronteerd met vele onbekende gezichten, talloze geuren, geluiden... Dat vraagt allemaal veel energie. Hierdoor zullen zij deze ontspannende activiteiten vaak vermijden. Zijn ze toch dapper genoeg om de stap te wagen? Dan ervaren ze vaak veel stress.

In Vlaanderen krijgt toerisme voor mensen met een beperking steeds meer aandacht. Helaas worden mensen met autisme vaak vergeten. In het kader van haar masterproefstudie ontwikkelde Sien Depoortere een aantal stappenplannen die kinderen met autisme kunnen gebruiken om hun bezoek voor te bereiden.

Kinderen en volwassenen met autisme gebruiken vaak stappenplannen voor dagelijkse activiteiten, zoals een schema om kleren aan te doen. Maar zou dit ook kunnen helpen bij daguitstappen? Sien ontwikkelde voor haar masterproef vier stappenplannen: voor de Zoo van Antwerpen, voor Sunparks Oostduinkerke, voor het Gravensteen en voor het Museum voor Natuurwetenschappen.

Zo'n stappenplan is een uitgebreide bundel. Aan de hand van foto's en een korte tekst toont het wat er tijdens de uitstap allemaal zal gebeuren. Denk bijvoorbeeld aan een bezoek aan de dierentuin. Nemen we de trein of de auto? Wat moet ik allemaal doen aan de kassa? Wat is er allemaal te zien?

Foto R.V.

Ook prikkels worden aangekondigd, aangezien mensen met autisme vaak gevoeliger zijn voor sterke geuren, harde geluiden… Zo zien ze op een plattegrond waar de nijlpaarden zijn, want die kunnen nogal stinken.

Daarnaast worden alle afspraken duidelijk gevisualiseerd. Vroeger mocht je in een museum niets aanraken en moest je stil zijn. Vandaag is dat niet allemaal meer zo vanzelfsprekend. Ga je bijvoorbeeld naar het Museum voor Natuurwetenschappen? Dan zijn er skeletten opgesteld die je niet mag aanraken, maar zijn er ook dinosaurusbotten waar je net wel mee mag spelen. Voor mensen met autisme is het dan zeer moeilijk om in te schatten wat wel en niet mag. Door de duidelijke, gevisualiseerde afspraken zijn ze hier beter op voorbereid.

De stappenplannen werden getest door twintig gezinnen die kinderen hebben met autisme. Dit was een succes. De ouders beschreven de daguitstap als vlot, aangenaam, ontspannend en minder frustrerend. De kinderen konden beter omgaan met plotse veranderingen en volgden de gemaakte afspraken beter op.

Ze ondervonden ook minder last van prikkels. Één van de kinderen die naar Sunparks ging, zou in normale omstandigheden nooit van de grote glijbanen durven, want daar flikkeren allerlei lichten. Dankzij de voorbereiding kregen zijn ouders hem er bijna niet meer van.

Ook na haar masterproef bleek de vraag naar de stappenplannen groot, waarop Sien besloot het project na haar studies verder te zetten. Ze richtte een eigen zaak op. Op toerismevoorautisme.be kan je intussen al meer dan dertig stappenplannen downloaden. Onder meer het Fort van Breendonk, het Museum voor Schone Kunsten in Gent en Pakawi Park stapten mee in het project. Daarnaast begeleidt ze toeristische organisaties naar een meer autismevriendelijke aanpak.