MOVIES. Regisseur Stéphane Brizé duikt met ‘Un autre monde’ in de bedrijfswereld: «De film kijkt de rijke mensen recht in de ogen»
Vier keer hebben acteur Vincent Lindon en regisseur Stéphane Brizé nu samengewerkt. In ‘Mademoiselle Chambon’, ‘La loi du marché’ en ‘En Guerre’ mocht Lindon een arbeider spelen, in ‘Un autre monde’ zit hij aan de andere kant van de tafel. Het levert een ijzingwekkende duik in de bedrijfswereld op. Een vijandige wereld, zegt Lindon, tenzij je durft te dromen over een alternatief systeem.
De film heette oorspronkelijk ‘Pour le meilleur et pour le pire’, wat zoveel betekent als ‘In goede en kwade dagen’. Was dat om de link tussen het privéleven en het werkleven te benadrukken?
Vincent Lindon: «Precies. Ik denk dat het snel gaat vervelen als je een personage enkel volgt op zijn werk of in zijn privéleven. Je krijgt moeilijk vat op iemand zonder die beide kanten uit te diepen. In dit geval is mijn personage, Philippe, manager in een regionaal filiaal van een groep die door Amerikanen is opgekocht, en hij zit helemaal klem tussen beide werelden. Hij is als een brug tussen twee oevers met een tientonner erop. En het publiek staat onder de brug en ziet de barsten groter worden en het stof vallen.»
Hoe zou je zijn probleem samenvatten?
«Philippe denkt echt dat het zijn eigen fout zal zijn als hij de krankzinnige budgettaire doelstellingen die hem opgelegd worden niet behaalt. Hij is gewetensvol en bereidwillig, en dat moet volstaan. In de loop van de film beseft hij echter dat het probleem bij het systeem ligt, dat gebaseerd is op de paradox dat je wil vechten, zelfs als je bang bent. Philippe is maar een schakel in een lange ketting, en hij ziet dat die zal breken als hij toegeeft. Het idee is dat ongeluk op zijn beurt ongeluk met zich meebrengt en de pijlers van een leven de ene na de andere doen vallen.»
Op welke manier verschilt ‘Un autre monde’ van ‘La loi du marché’ en ‘En Guerre’? Die gingen ook over de spanningen in de werkwereld.
«Ja, maar die vorige films bekeken de situatie door de ogen van iemand die onderaan de ladder staat en het uitschreeuwt om gehoord te worden. Deze keer speel ik een lid van het kader, en we kijken de rijke mensen recht in de ogen. Ze kunnen niet meer zeggen dat we een romantisch beeld ophangen van de vakbondsstrijd, of wat weet ik allemaal. Ik kruip nu in hun huid en ik hou hen een spiegel voor.»
Wat willen jullie precies onthullen over de bedrijfswereld? Waar loopt het fout?
«De mensen die boven Philippe staan, manipuleren hem. Ze stellen hun bedoelingen bewust verkeerd voor. Ze doen alsof ze alles geprobeerd hebben om bezuinigingen te voorkomen. Maar ze vertikken het om afstand te doen van het model dat de top van het bedrijf, met de aandeelhouders op kop, meer moet verdienen dan de mensen onder hen. Ze zeggen letterlijk tegen Philippe: ‘Als je de moed niet kunt opbrengen om je job te doen en de lastige beslissingen te nemen die ontslagen met zich meebrengen, dan kunnen we dat begrijpen. Niet iedereen is even moedig’.»
Dat klinkt als chantage.
«Dat is het ook. Want wat is het logische gevolg van dat idee? Dat Philippe vervangen moet worden en dus zelf zijn job verliest. Het komt erop neer dat de firma zijn schuldgevoel misbruikt. Ze zeggen dat hij vijftig mensen moet ontslaan om er ergens anders 1.000 te redden. Hij wordt op zijn verantwoordelijkheden gewezen, en als hij zijn hachje wil redden, zal hij niet in opstand komen. Die retoriek vind je overal. Toen ik jong was, geloofde ik er zelf ook in, maar het is nonsens. Het is perfect mogelijk om die vijftig mensen aan boord te houden. Alleen hebben we geen zin om de inspanning te leveren die daarvoor nodig is.»
Wat is dan die ‘andere wereld’ waar de titel van de film naar verwijst?
«Een wereld waar we niet vijandig of competitief hoeven te zijn. Een wereld die we nodig hebben, maar die we blijven ontkennen. Het is geen geheim dat de rijken rijker zijn dan ooit en de armen armer. Het is hallucinant. Iedereen ziet het, en toch blijven we meedraaien in die race om steeds meer winst te maken. We zullen er pas aan ontsnappen als we het eindelijk durven aanvaarden. Het is zoals in een relatie: ik ga je niet veranderen, maar ik kan wel mijn eigen weg gaan.»
Hoe denk je dat managers zullen reageren op de film? Het gaat er soms hard aan toe.
«Het is niet hard, het is triest! Ze zien hun wereld als een stoelendans, waar je de zwakste schakel moet vinden en die moet elimineren om zelf te overleven. En dat is het. Terwijl je eigenlijk enkel de vraag moet omdraaien: hoe kan je ervoor zorgen dat niemand uitgeschakeld hoeft te worden?»
‘Un Autre Monde’, vanaf 23 februari in de bioscoop.