WHAT ABOUT... corruptie binnen de FIFA? Het WK 2022: het grootste corruptieschandaal uit de sportgeschiedenis
Na jarenlange controverse is het WK voetbal 2022 toch van start gegaan in Doha, de hoofdstad van Qatar. De Golfstaat is al langer berucht voor de schending van mensenrechten, en het warme klimaat is niet ideaal voor topsport. Waarom heeft de Wereldvoetbalbond FIFA het WK dan toch aan Qatar toegekend? Er is corruptie in het (voetbal)spel.
Het bizarre verhaal achter een WK voetbal in Qatar start op donderdag 2 december 2010, in het hoofdkwartier van de Wereldvoetbalbond FIFA in het Zwitserse Zürich. Daar zullen in de vooravond na een stemming de WK’s van 2018 en 2022 toegewezen worden. Ook ons land is van de partij: samen met Nederland werd er immers een gezamenlijke kandidatuur ingediend voor 2018. Rusland haalt echter totaal onverwacht het WK van 2018 binnen. Enkele uren later vallen de aanwezigen net niet van hun stoel als Qatar aangeduid wordt als organisator voor het WK van 2022. De Golfstaat haalde het in de verkiezing van de Verenigde Staten, Zuid-Korea, Japan en Australië.
Lunch op het Élysée
Enkele jaren later wordt duidelijk waarom de keuze op de Golfstaat viel: op basis van het ‘Garcia Report’ komt het grootste corruptieschandaal aller tijden in de sportwereld aan het licht. Daaruit blijkt dat heel wat toenmalige FIFA-leden destijds steekpenningen hebben aangenomen in ruil voor hun stem. Volgens toenmalig FIFA-voorzitter Sepp Blatter heerste er binnen het Uitvoerend Comité een gentleman’s agreement om de opeenvolgende WK’s respectievelijk aan Rusland en de VS toe te wijzen, maar na een politieke interventie zou de keuze in extremis op Qatar gevallen zijn. Daarvoor wordt er vooral naar Frankrijk gekeken. Zowat een week voor de stemming vond er op het Élysée een verdacht lunchgesprek plaats tussen de toenmalige president Nicolas Sarkozy, Tamim bin Hamad al-Thani (sinds 2013 emir van Qatar) en voetbalbons Michel Platini. De exacte inhoud van dat gesprek is echter niet bekend. Toen de corruptie aan het licht kwam moest zowat de hele FIFA-top opstappen en zich later ook voor rechtbanken verantwoorden, maar het kwaad was al geschied: de toewijzing van de WK’s wordt niet ingetrokken.
Sinds enkele jaren wordt de zaak onderzocht door het Franse gerecht. Een Parijse onderzoeksrechter werd aangesteld om de omstandigheden van de toewijzing te onderzoeken. Voordien was het onderzoek in handen van het Parquet national financier (PNF), een juridische instantie die erin gespecialiseerd is grootschalige economische en financiële delicten op te sporen.
Volgens het parket gaat het om verdenkingen van «actieve en passieve corruptie». Voormalig Franse topvoetballer en gewezen UEFA-voorzitter Michel Platini werd om die reden in 2019 al eens opgepakt door het Franse gerecht. Platini werd overgebracht naar het hoofdkantoor van de anticorruptie-eenheid van de gerechtelijke politie (OCLCIFF). Na verhoor werd hij weer vrijgelaten. Tot op heden zijn er weinig vorderingen in het onderzoek.
Blatter geeft fout toe
Ook de Belgische Voetbalbond, bij monde van CEO Peter Bossaert, stak in een eerder interview niet weg dat er in het verleden fouten zijn gemaakt bij de toewijzing van de WK’s voor 2018 en 2022. «Die toewijzing is volledig foutgelopen. Dat op zich is al voldoende reden om niet naar Qatar te gaan. Op sportief, ecologisch en humaan vlak is er toen niet voldoende nagedacht. Bovendien was er geen correctheid en transparantie», aldus Bossaert.
Blatter liet twee weken geleden in een interview dan weer verstaan dat het een «foute keuze» was om het WK destijds aan Qatar toe te vertrouwen. «En ik droeg daar toen de verantwoordelijkheid voor als voorzitter van de FIFA», aldus de voormalige topman. «Het voetbal en het WK zijn te groot voor een klein land als Qatar.»
Gesjoemel met uitzendrechten
Naast de toewijzing ontsnapten ook de uitzendrechten voor het WK 2022 niet aan verdachtmakingen omtrent gesjoemel. De Qatarees Nasser Al-Khelaïfi, voorzitter van beIN Media en voetbalclub Paris Saint-Germain, en voormalig FIFA-topman Jérôme Valcke werden door het Zwitserse parket beschuldigd van corruptie bij de verdeling van tv-rechten voor verschillende wereldkampioenschappen voetbal, na een onderzoek dat reeds in maart 2017 werd opgestart.
Al-Khelaïfi werd ervan beschuldigd enkele ‘voordelen’ te hebben gegeven aan Valcke, zoals het exclusieve gebruik van een luxueus eigendom in Sardinië, Villa Bianca, in ruil voor de uitzendrechten voor de WK’s tussen 2018 en 2030. Beide heren werden in deze zaak evenwel vrijgesproken.
Waarom een WK in de winter?
Na de toewijzing van het WK aan Qatar neemt het verhaal nog een hallucinante wending, met de beslissing om er een winter-WK van te maken. Vanwege de extreem hoge Qatarese zomertemperaturen, wordt het WK verschoven naar de wintermaanden november en december, ondanks de aanwezigheid van klimaatregeling in alle stadions. Ook die beslissing botste op veel kritiek in de voetbalwereld, want de Europese voetbalkalender wordt op die manier enkele maanden gegijzeld.