Met dit initiatief wil Saad, die zelf moest vluchten uit Syrië, in tijden van oorlog mensen eraan herinneren dat we maar beter zoveel mogelijk plezier maken.

Hoe is jouw engagement ontstaan?

Hannibal Saad: "Ik organiseerde vanaf 2004 twee grote festivals in Syrië, verspreid over verschillende steden, waaraan honderden Syrische en internationale muzikanten meewerkten. Ik ben vooral goed in mensen samenbrengen. Mijn hoofdbedoeling is niet om conflicten op te lossen, maar om plezier te maken."

Toen de oorlog in 2011 uitbrak moest je het op een andere manier aanpakken. Hoe ging dat in zijn werk?

"De evenementen organiseren zoals vroeger was niet meer mogelijk. Het internet moest redding bieden. Ik zette de video's van alles wat we de afgelopen acht à negen jaar hadden georganiseerd online, samen met alle artikels die over ons waren verschenen. Op die manier herinnerde ik de mensen aan ons gemeenschappelijk erfgoed en wou ik duidelijk maken dat er meer is dan enkel oorlog. Ik maakte een website en een YouTube-kanaal. Op die manier verbond ik al de mensen met wie ik had samengewerkt."

Zo ontstond ‘Global Week For Syria'. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?

"Alles draait rond het behoud van het Syrische culturele erfgoed. Dit evenement was aanvankelijk verspreid over drie steden, dan zeven en nu dertien, waaronder Amsterdam, Los Angeles, Beiroet, Brussel, Bagdad en Berlijn. Het idee was om elk jaar het gevoel van de eerdere evenementen terug te brengen gedurende één of twee weken. We verzamelden Syrische en Libanese muzikanten en hielden gedurende acht dagen een concert en conferentie in elke stad. Het is een festival met een gekke structuur, waarvan de Libanese hoofdstad Beiroet (buurland van Syrië, red.) het centrum is."

Welke rol speelt zo'n festival in tijden van oorlog?

"Eén van de aspecten van de oorlog in Syrië is de burgeroorlog. Burgers liggen met elkaar in conflict over hun identiteit. Christenen tegen moslims, sjiieten tegen soennieten... Wij willen die identiteiten met muziek opnieuw verenigen. Als dat voor het conflict mogelijk was, waarom nu dan niet? In het noordoosten van Syrië, waar terreurbeweging Islamitische Staat (IS) momenteel de plak zwaait, leefden voordat het conflict uitbrak Assyriërs, Koerden, Syriërs en Armeniërs samen, allemaal met hun verschillende culturen en talen. Ze speelden dezelfde muziek en zongen de teksten elk in hun eigen taal. Het is ons doel om zoiets opnieuw mogelijk te maken."

Is het momenteel nog mogelijk om er überhaupt iets te organiseren?

"Er worden zeker nog dingen op poten gezet, maar steeds minder en minder. Wanneer de tijd rijp is keren we met ons festival terug naar Syrië. Ook onder het Assad-regime hebben we moeten vechten voor ons bestaan, maar we slaagden elke keer in ons opzet. Desnoods met hulp van de internationale gemeenschap."

Waarom heb je Syrië verlaten?

"In 2012 werd mijn huis gebombardeerd en vernield door extremisten. Ik moet er weg, het was te gevaarlijk."

In vluchtelingenkampen probeer je met muziek de pijn te verzachten. Hoe begin je daaraan?

"Je moet de vluchtelingen eerst en vooral duidelijk maken dat ze wel degelijk nog tot de maatschappij behoren. We geven workshops en concerten in kampen. Onlangs hebben we nog een workshop georganiseerd in een kamp in Beiroet. En in Amsterdam deden we een workshop die live werd uitgezonden in een ander kamp. In 2014 maakten we in Beiroet een video voor de BBC, waarbij enkele vluchtelingen een rapnummer hadden geschreven. We focussen ons op de menselijke kant van het conflict."

Wat is de rol van muziek in het dagelijks leven van de kampen? Want ik veronderstel dat ze wel wat anders aan hun hoofd hebben.

"In de kampen zijn ze veilig. Ze hebben vooral psychologische problemen. Ze werden weggerukt uit hun omgeving en zijn alles kwijt. Muziek speelt daarbij een helende rol. Daarom noemen we het psychosociale ondersteuning. Sommige vluchtelingen hebben hun instrumenten nog, anderen niet. De opbrengst van dit concert wordt gebruikt om de instrumenten te verzamelen en te herstellen."

"Niemand spiegelt zich aan een zeurkous"

In welke mate sta jij vandaag nog in contact met Syrië?

"Net als de hele internationale gemeenschap probeer ik het Syrië-conflict nog steeds te begrijpen. Het valt hoofdzakelijk op te splitsen in drie delen. In het westelijke deel heb je het gebied van het Assad-regime. Het oostelijke deel is ingenomen door IS. De rest zijn de oppositiegebieden. Muzikanten trachten al deze conflicten te mijden. Zo'n 80% van de professionele muzikanten heeft het land verlaten. Ik werk dus vooral met mensen die Syrië zijn ontvlucht, maar ik volg de situatie nog op de voet."

In België weten we niet veel over de Syrische (muziek)cultuur. Hoe diep is muziek in de Syrische samenleving geworteld?

"De Syrische cultuurgeschiedenis is net als het conflict zeer ingewikkeld. Koerdische muziek bestaat uit mythologische verhalen in muziekvorm gegoten. De muziek van jezidi's (niet-islamitische Koerden, red.), die momenteel zwaar onderdrukt (lees: gedood) worden door IS, is dan weer compleet verschillend. Syrische muziek kan moeilijk gedefinieerd worden."

Hoe zie jij de toekomst van Syrië op korte termijn? Wat gaat er dit jaar nog gebeuren?

"Ik denk er gewoon niet meer aan. Het kan binnenkort eindigen, maar het kan nog jaren doorgaan, niemand weet het. Het is zodanig ingewikkeld en er zijn zoveel verschillende krachten: Amerika, Rusland, Iran, China… Het is een raar verhaal."

Maar je hebt niet het gevoel dat er iets aan het bewegen is in de positieve zin?

"Ik denk alleen maar positief, anders maken we er beter meteen een einde aan. De Syrische bevolking moet zien dat wij in Europa goed werk leveren. In een land in oorlog sterft de muziek, daarom noemen we ons project ‘Syrian Music Lives'. Wij moeten ondertussen de muziek in stand houden, over de landsgrenzen heen. Mensen nemen onze positieve houding over. Ze gaan zich niet aan een zeurkous spiegelen."

Tom Kostermans

Het BJO en de Syrische muzikanten spelen vanavond in de AB in Brussel.