Vandaag is het Pi-dag! Enkele weetjes om dit te vieren

Veertien maart ofwel 3/14 in de Amerikaanse tijdsnotatie is de internationale Pi-dag, de dag waarop het getal 3,14159... gevierd wordt.

Het getal ? is een wiskundige constante die de verhouding tussen de omtrek en de diameter van een cirkel voorstelt. Maar er is over heel de wereld een soort obsessie met het getal. Er zijn wedstrijden om zoveel mogelijk decimalen te onthouden, er zijn gedichten over, een aflevering van Star Trek, Life of Pi bevat een heleboel verwijzingen naar het getal,...

In 2009 erkende het Amerikaanse congres veertien maart als Pi-dag om scholen en docenten aan te moedigen om kinderen warm te maken voor wiskunde. Op de meeste scholen worden dan spelletjes gespeeld waar het de bedoeling om de decimalen van Pi te leren kennen. Nadien wordt er taart (pie in het Engels) of 'pi'zza gegeten.

Het getal Pi werd voor het eerst omschreven als de verhouding tussen de omtrek en de diameter van een cirkel door de Welshe wiskundige William Jones in 1706. Daarvoor was ? gewoon de zestiende letter van het Griekse alfabet.

De wiskundige constante tussen omtrek en diameter 3,141 bestond al sinds 250 voor Christus. Het was Archimedes die voor het eerst drie decimalen vond. De Babyloniërs, Egyptenaren en Indiërs kenden daarvoor al de constante tot één getal na de komma.

De eerste die 35 decimalen van Pi vond, was de Nederlandse wiskundige Ludolph Van Ceulen. Zijn prestatie staat gebeiteld in de Pieterskerk in Leiden. Zou het toeval zijn dat dit net in de ?-terskerk is?

Ondertussen kennen we al miljoenen decimalen van Pi. Als je wil zien hoe dat er uit ziet, neem dan hier een kijkje.

Het wereldrecord decimalen van Pi onthouden staat op de naam van Lu Chao. In 2005 had hij 100.000 decimalen van buiten geleerd en wou hij er 91.300 voordragen. Hij vergiste zich bij het 67.891ste decimaal maar de 67.890 decimalen die hij correct opnoemde waren goed voor een record.

Veertien maart is niet enkel de feestdag van een wiskundige constante, het is ook de verjaardag van Albert Einstein. Het is vandaag 135 jaar geleden dat hij op de wereld kwam.

Traditioneel begint de viering van Pi-dag om 13:59 uur. In de Amerikaanse tijdsnotitie is dit 1:59 PM, wat verwijst naar de volgende decimalen van Pi (3,14159).

Volgend jaar is een speciaal jaar voor Pi-fanaten. Pi-dag valt dan op 3/14/'15, wat overeenstemt tot vier decimalen. Het feest kan dan losbarsten vanaf 9:26 uur.

Er zijn ook heel wat geheugensteuntjes verzonnen om decimalen van Pi te onthouden. Een voorbeeld daarvan zijn gedichtjes, waarbij elk woord het zelfde aantal letters heeft als een cijfer van Pi. De eerste drie woorden hebben zo altijd respectievelijk drie, één en vier letters. Een voorbeeldje:

"Wat, u moet 't getal berekenen? De kennis ervan zou beter studeren betekenen? Bereken, geleerden met de ris getallen elke radius en hoeken. Maar mag een leerling dan pi 'verkort' verzoeken!?"

Deze vorm van geheugensteuntjes wordt piphilogie genoemd, een woordspeling op Pi en filologie.