De geschiedenis van vampieren in film en tv

Vampiers zijn al eeuwenlang een fascinatie voor vele mensen, maar vandaag de dag zijn de bloedzuigende monsters populairder dan ooit. Die populariteit wordt bevestigd door de releases van deze maand. Maar liefst drie series over vampiers verschijnen deze maand op Blu-ray en dvd: seizoen 1 van The Originals, seizoen 5 van The Vampire Diaries en het zevende en laatste seizoen van True Blood. Naar aanleiding van al die releases bekijken wij hier de geschiedenis van vampiers in film en tv.

1922 – Nosferatu, eine Symphonie des Grauens

De Duitse stille film Nosferatu is in principe de eerste verfilming van de beroemde roman Dracula van Bram Stoker, maar de producenten kregen de ateursrechten van het boek niet te pakken. Daarom maakten ze een gelijkaardige film, maar veranderden ze een heleboel zaken. Zo heet de vampier, vertolkt door Max Schreck, niet graaf Dracula, maar graaf Orlok. In plaats van een charmante vampier zoals Dracula, was Orlok een eng monster. Dat vampieren sterven wanneer ze in het daglicht komen, is een idee dat deze film populariseerde. In het boek was Dracula verzwakt in het zonlicht, maar hij stierf er niet aan. Enkel een houten staak door zijn hart kon hem afstoppen, maar in Nosferatu werd dat zelfs niet vermeld.

Ondanks de naamswijzigingen en het verschil tussen de twee vampieren werden de producenten toch voor de rechter gesleept door de weduwe van Bram Stoker. De weduwe won de rechtzaak en de rechter oordeelde dat alle kopieën en negatieven vernietigd moesten worden. De film was echter zo wijd verspreid dat dit onmogelijk bleek. De film bevindt zich vandaag de dag in het openbaar domein en wordt beschouwd als een belangrijk cinematisch werk.

1931 – Dracula

Negen jaar later werd het boek officieel verfilmd in Amerika. De producenten van Dracula maakten niet dezelfde fout als die van Nosferatu en kochten de auteursrechten van de roman. De Hongaarse acteur Bela Lugosi vertolkte de rol van de graaf en leverde zo'n indrukwekkende, ijzige acteerprestatie dat deze Dracula het prototype is geworden voor de vampier. Het Oost-Europese accent, het nette pak met mantel en de charmante, maar lijzige manier van spreken werden synoniem van de vampiergraaf, dankzij deze klassieker uit 1931.

Dracula  was een gok voor Universal omdat dit de eerste horrorfilm zonder komische draai of verklarend einde was in Amerika. De film was een gigantisch succes en Universal werd een voorloper in het horrorgenre, met films als Frankenstein, The Mummy en The invisible Man.

1958 –  Horror of Dracula

In 1958 verscheen de eerste uit een hele reeks vampierfilms van Hammer Film Productions, met de imposante Christopher Lee als Dracula. Deze versie van het Draculaverhaal baseert zich ook op het boek, maar wijkt er op heel wat vlakken van af. Zo worden de scherpe hoektanden geïntroduceerd en heeft de vampiergraaf nu een meer erotisch, verleidend effect. Christopher Lee brengt een stedelijkere, vlottere Dracula in een film die uiteindelijk ook als klassieker wordt beschouwd.

Uiteindelijk zou Christopher Lee nog zeven keer de rol van Dracula vertolken voor Hammer Film Productions, al raakte hij steeds meer geïrriteerd door het personage en de slechte scripts die werden geschreven voor de films. Zo doet het verhaal de ronde dat Lee in Dracula: Prince of Darkness weigerde zijn teksten te zeggen en in plaats daarvan enkel siste. Lee beweerde dat hij de films bleef doen omdat hij emotioneel gechanteerd werd, maar stopte in 1973 na The Satanic Rites of Dracula

1987 – The Lost Boys

De jaren tachtig kenden ook een tienerfilm over vampieren, helemaal in de tijdsgeest van het decennium. De tagline “Sleep all day. Party all night. Never grow old. Never die. It's fun to be a vampire” vat de bende punkvampieren van David (Kiefer Sutherland) in de film goed samen. Zij veranderden jongeren in halfvampieren, die dan iemand om het leven moeten brengen om een volwaardige vampier te worden.

Toen regisseur Joel Schumacher begon aan The Lost Boys, ging het verhaal nog over een groep acht- tot tienjarige kinderen en was het praktisch een vampierversie van Peter Pan. Schumacher vond dat idee maar niets en eiste dat de film over jongeren zou gaan, wat volgens hem veel interessanter zou zijn. The Lost Boys was uiteindelijk zowel kritisch al commercieel een succes en lijkt een pad geëffend te hebben voor films en tv-series over jongeren en vampiers.

1994 – Interview with the Vampire

Interview with the Vampire is gebaseerd op de roman van Anna Rice met dezelfde naam en tapt dus uit een heel ander vaatje dan de films die gebaseerd zijn op Dracula. Deze vampieren zijn immuun voor look en kruizen, maar moeten nog steeds vrezen voor vuur, staken en het daglicht. Het interview met de vampier is met Louis de Pointe du Lac (Brad Pitt), die vertelt over hoe hij tot vampier is gemaakt door Lestat de Lioncourt (Tom Cruise). Louis wil ondanks dat hij een vampier is, vasthouden aan zijn menselijkheid en weigert zich te voeden met het bloed van mensen. Dit leidt tot een ethische kwestie tussen Louis en Lestat, die een vampier maakt van een twaalfjarig meisje, Claudia (Kirsten Dunst) en haar opleert tot een vampier die zich wel voedt met mensen.

Interview with the Vampire was een commercieel succes maar ontving gemixte recensies. Zo kreeg de film twee Oscarnominaties, voor Best Art Design en Best Original Score, maar ontvingen Tom Cruise en Brad Pitt ook een Razzie voor het slechtste duo in film dat jaar.

1997 – 2003 – Buffy the Vampire Slayer

Eind jaren negentig begon Buffy the Vampire Slayer, een tv-serie bedacht door Joss Whedon. Whedon was het stereotype blonde meisje dat sterft in horrorfilms beu en wou een serie maken waarin de rollen zijn omgedraaid. Buffy is daar het resultaat van, een tienermeisje dat als gekozen Slayer het moet opnemen tegen verschillende kwade krachten zoals demonen en natuurlijk vampieren. De gezichten van de vampieren in Buffy the Vampire Slayer veranderen als ze aanvallen of kwaad worden. Maar wat de vampieren in Buffy the Vampire Slayer vooral uniek maakte, was het feit dat ze minstens even divers waren als de mensen in de serie.

Buffy the Vampire Slayer was een succesvolle serie die een hele trouwe schare fans wist op te bouwen. Zo populair zelfs dat de tv-reeks vaak het onderwerp werd van academisch onderzoek. Volgens Slate is Buffy the Vampire Slayer het meest onderzochte stukje hedendaagse cultuur, met meer dan 200 boeken en wetenschappelijke papers in gebieden als sociologie, psychologie, filosofie en vrouwenstudies.

2008 – Twilight

Wie tegenwoordig vampieren zegt, denkt waarschijnlijk meteen aan de filmsreeks Twilight. Deze films, gebaseerd op de gelijknamige boeken van Stephenie Meyer, gaan over de romantische relatie tussen Bella Swan, een tienermeisje en Edward Cullen, een vampier die zo'n 100 jaar oud is maar nog steeds het uiterlijk van een 17-jarige heeft. De vampieren uit Twilight verschillen sterk van de klassieke vampieren. Daglicht doet hen fonkelen en heeft verder geen effect, ze hebben geen grote hoektanden, de Cullens voeden zich niet met het bloed van mensen en kruizen en spiegels zijn ook geen enkel probleem.

Ondanks gemengde recensies was de Twilight Saga toch een gigantisch succes. De vijf films samen brachten meer dan 2,5 miljard euro in het laatje. Het succes van Twilight zorgde ervoor dat vampieren plots heel wat populariteit wonnen.

De dag van vandaag - True Blood, The Originals en Vampire Diaries

Door het succes van Twilight zijn heel wat boeken over vampieren en andere supernatuurlijke wezens opgepikt en verfilmd. Vaak gaat het hier over tv-series, die ook heel wat succes oogsten. Denk maar aan True Blood dat gebaseerd is op The Southern Vampire Mysteries en The Vampire Diaries, dat zijn oorsprong vindt bij een gelijknamige boekenreeks.

Zin om deze series te bekijken? Seizoen 7 van True Blood, seizoen 5 vijf The Vampire Diaries en het eerste seizoen van The Originals liggen nu in de winkelrekken.