Tussen traditie en vrijheid: 'Noces', de intense nieuwe film van Stephan Streker

Wat trok je zo aan in dit ver-van-mijn-bedverhaal?

Stephan Streker: "Je zou het niet zeggen, maar eigenlijk ben ik een Belgisch-Pakistaanse vrouw (lacht)! Nee, serieus, dit verhaal raakt me diep en ik wist meteen dat het mijn volgende film zou worden (de zaak Sadia Sheikh in 2007, red.). Wat me zo aantrekt, is de liefdevolle relatie tussen alle personages, en dan vooral tussen de broer en zus."

De vraag die deze film stelt, is: Hoe kan je iemand van wie je houdt pijn doen?

"Nee, het is eerder: Hoe kan iemand verscheurd worden door zulke enorme krachten? Niet alleen Zahira, maar ook haar vader en moeder. En zeker haar broer, die heen en weer geslingerd wordt tussen de liefde voor zijn zus en de plicht om de eer van zijn familie te redden. Ik vind die tweestrijd heel interessant."

Heb je je door die intimiteit laten leiden bij het schrijven en regisseren?

"Natuurlijk. Ik wilde elke scène beginnen vanuit het standpunt van Zahira of van haar broer. Voor mij is perspectief het allerbelangrijkste. Zonder perspectief is een artiest verloren. Maar het morele oordeel laat ik aan de kijker over."

Vond je het belangrijk een onderscheid te maken tussen traditie en religie?

"Absoluut. Toen ik de film begon te schrijven, wist ik niet of gearrangeerde huwelijken een religieus probleem waren. Ik dacht van wel, maar ik heb vastgesteld dat dat niet zo is. Het bewijs is dat Zahira vasthoudt aan haar geloof: zelfs tijdens de crisis met haar familie blijft ze bidden. Ze verwerpt de traditie, niet haar religie. Ik heb veel gepraat met de Belgisch-Pakistaanse gemeenschap en iedereen zei me dat traditie boven godsdienst staat. En boven traditie staat eer. Eén vrouw ging zelfs nog verder en zei dat het hoogste goed de schijn ophouden is. Ik ben er zeker van dat ze gelijk heeft."

Maar je film veroordeelt niemand. Zelfs niet het gearrangeerde huwelijk.

"Het zou belachelijk zijn een film te maken die zegt dat gearrangeerde huwelijken nonsens zijn. Niets is nonsens. Het is veel interessanter de kijker te laten beslissen. Iedereen verdient een kans. En het personage dat ik onvermijdelijk het beste begrijp, is Zahira."

Het is misschien moeilijker haar familie te begrijpen en net daarom is je film belangrijk.

"David Fincher zei ooit: ‘Ik zeg altijd tegen mijn scenaristen dat ze moeten schrijven vanuit het standpunt van degene die praat.' En degene die praat, denkt altijd dat hij gelijk heeft. Anders is het niet geloofwaardig."

Foto Jour2Fête

Pakistan heeft de film mee geproducet…

"Ja, dat was belangrijk. Deze film is geen aanklacht tegen een land of een samenleving. Sommige mensen zeggen me dat Zahira goed geïntegreerd lijkt… terwijl ze in België geboren is! In het begin van vorige eeuw verliepen huwelijken in België niet zoals nu. De maatschappij evolueert constant."

Op een bepaald moment probeert Zahira's grote zus, die zelf uitgehuwelijkt is, haar te overtuigen: ‘Natuurlijk is het niet rechtvaardig. Wat wil je, we zijn vrouwen…'

"Voor mij is dat de simpelste maar ook de meest choquerende zin uit de hele film. Elke mens moet dezelfde rechten hebben!"

Beschouw je jezelf als feminist?

"Tuurlijk! Feminisme is dé strijd van de 21ste eeuw. Ik kan geen seconde verdragen dat vrouwen als minderwaardig behandeld worden. Maar mijn film gaat niet over feminisme en al evenmin over politiek. Ik vertel gewoon een verhaal waarin die thema's aan bod komen."

Foto Jour2Fête

Je film is niet dualistisch, maar heeft toch een 'white savior'-kantje wanneer je de gearrangeerde Pakistaanse echtgenoot uitspeelt tegen het sympathieke blanke vriendje… Jammer dat er geen derde weg is, waar Zahira zichzelf bevrijdt zonder de hulp van een man.

"Goeie opmerking, maar ik denk dat het personage van Pierre interessanter is dan dat… Zahira is een vrijgevochten vrouw. Ik vond het een leuk idee, de vrouwenverleider die valt voor een vrouw die zich niet laat verleiden. Dat vond ik juist helemaal niet cliché."

Hoe zou je jezelf vandaag omschrijven: filmmaker, journalist of voetbalanalist?

"Er zijn er die zichzelf voor minder cineast noemen, dus na drie films heb ik misschien wel het recht te zeggen dat ik er ook een ben (lacht). Voetbalanalist is een cadeautje dat in mijn schoot is beland en waar ik voorlopig mee verderga. We zien wel. Ik heb nu het geluk films te mogen maken, de mooiste job ter wereld!"

Elli Mastorou@cafesoluble