STAYCATION. Fiets langs de Kempische landloperskolonies

Maak je klaar voor een duik in de geschiedenis! Merksplas-Kolonie is een ideaal startpunt voor je fietsavontuur, want in het bezoekerscentrum Kolonie 5-7 krijg je met film, foto's en verhalen een introductie tot de landloperskolonies in Vlaanderen.

Van 1866 tot 1993 was het in België strafbaar om te bedelen en op straat te leven. Wie geen geld op zak had om een brood te kunnen kopen, werd als ‘landloper' naar een instelling gestuurd. De kans was groot dat je als man terecht kwam in de Noorderkempen; in Wortel- of Merksplas-Kolonie. In totaal woonden en werkten er zo'n 55.000 landlopers. Daar moesten ze grote natuurwerken uitvoeren en woeste gronden omzetten in een rijk en afwisselend landschap. De kaarsrechte dreven weerspiegelen de tucht en de orde die vroeger in de kolonies heersten.

Intussen zijn de kolonies van Merksplas en Wortel beschermd landschap en horen de meeste gebouwen tot het beschermd erfgoed. Samen vormen ze een prachtige brok natuur van duizend hectare groot waarin het heerlijk wandelen en fietsen is.

Picknicken in een boerderij

Van al dat fietsen heb je natuurlijk honger gekregen. Na tientallen kilometers in de benen is het tijd voor een picknick in de Stadsboerderij Turnhout. De typische 19de eeuwse langgevelboerderij werd gerestaureerd en omgetoverd tot een levendige, hedendaagse stadsboerderij.

Is je maag gevuld, maar je honger naar kennis nog niet gestild? In de stadsboerderij vind je een bijenhal waar je het verhaal van nectar tot honing leert, maak je kennis met verschillende dieren en bewonder je de zelfoogsttuin met groenten, kruiden en fruit. Wie wil, kan zelfs een afspraak maken voor een rondleiding over permacultuur, biologische landbouw en vergeten groenten.

Dwalen over een oud kerkhof

Heb je nog energie over, dan zet je koers naar de lange dreven van de landloperskolonie Wortel. Stop zeker bij de begraafplaats, een indrukwekkend kerkhof in het bos met naamloze kruisjes van landlopers die hier hun laatste rustplaats vonden.

In de buurt ligt het mysterieuze Gelmelslot, de vroegere residentie van de heren van Hoogstraten. In de zestiende eeuw werd de burcht verbouwd tot een indrukwekkend kasteel, waar historische figuren als Maria van Bourgondië en Keizer Karel te gast waren. Na de verwoestingen door Franse troepen aan het einde van de achttiende eeuw boden de resterende gebouwen onderdak aan landlopers en daklozen. Vandaag huist in het Gelmelslot een penitentiair schoolcentrum.

Uitstapje naar Nederland

Zet je fiets ook eens aan de kant en trek te voet door het prachtige groengebied. Langs de gebouwen van de voormalige landloperskolonie waad je eerst door het Bootjesven, een moerassige waterplas die je wat aan de Everglades in Florida doet denken, door brede dreven richting Nederland.

Via een zandweggetje steek je de grens over en beland je plots in grote heidevlaktes met eindeloze uitzichten. Uiteindelijk kom je terecht in natuurgebied het Merkske, een verborgen natuurpareltje dat net zoals het gelijknamige beekje kronkelend door stukjes België en Nederland loopt. Met een beetje geluk spot je er zelfs een ree!

Zomerse tip

De Klapekster is een gezellige hotspot voor fietsers. Het bezoekerscentrum/café van Natuurpunt vormt de poort tot natuurgebied Het Merkske in Wortel-Kolonie. Op het terras kan je terecht voor een biertje of bio-fruitsap, binnen in het bezoekerscentrum vind je info over het natuurgebied en koop je ook lokale honing.