"Ondanks alles moet je lachen"
Pascale Marthine Tayou gaat op zoek naar de zwakheden van de mens. Hij giet ze in kunstwerken, met een bedrieglijk laagje frivoliteit erover.
De Kameroense kunstenaar Pascale Marthine Tayou (foto), die al meer dan twintig jaar in Gent woont, stelt zijn werk tentoon in Bozar. De expo is een totaalervaring, het hele gebouw wordt mee in bad getrokken. In de inkomhal staat de Africonda, een kleurrijke stoffige en geurige slang met een sinistere ondertoon. Aan het plafond in de gangen hangen tientallen kleurrijke eitjes en in de centrale hal staan vrijende figuurtjes. Zelfs buiten laat Tayou zijn sporen na met tientallen groene vlaggen op het dak. «Daar stonden eerst vlaggen van Bozar. Iedereen ziet toch dat dit Bozar is? Terwijl niemand de vlag van de Afrikaanse Unie kent, zelfs de Afrikanen zelf niet.» Tayou verandert Bozar in een kleurrijke wereld vol Afrikaanse symbolen, maar de frivoliteit is slechts schijn. Hij behandelt zware thema's als koloniale onderdrukking, gender, milieuvervuiling en oorlog. Vandaar de titel ‘boomerang'. «De mens is een boemerang, een grote helse machine. Hij wil hoog springen, maar stort uiteindelijk te pletter.» Dat de mens tot erge dingen in staat is, bleek vlak voor dit interview, toen bekendraakte dat rebellen er niet beter op gevonden hebben dan kunstwerk van Tayou in Oekraïne met veel bombarie op te blazen. «Maar», waarschuwt Tayou, «die boemerang dat zijn wij allemaal.»
Schoonmaak
Eind vorige maand raakte bekend dat rebellen in het oosten van Oekraïne een kunstwerk van u vernield hebben. Hoe hebt u daarop gereageerd?
«Ik heb die informatie gekregen van een Oekraïense journalist. De separatisten in de regio Donbass hebben daar een eigen staat opgericht. Ze gebruiken een kunstencentrum waar ook die sculptuur zich bevond al enige tijd als een soort militair hoofdkwartier. Het was een grote schoorsteen die was omgevormd tot een reusachtige lippenstift, een eerbetoon aan de vele vrouwen die de regio hebben helpen heropbouwen na de Tweede Wereldoorlog. Die schoorsteen hebben ze blijkbaar opgeblazen. Voor hen was dat een ‘schoonmaak', ze hebben alles vernield was ‘onrein' was.»
Gaat u daar een actie rond doen?
«Ik zou er iets mee kunnen doen, maar dat zou niet uit wrok maar uit overtuiging zijn. Ik leef met niemand in oorlog. Je weet niet wat die mensen denken. Voor hen was het misschien een nobele actie waarmee ze het kwaad de wereld uit wilden helpen. Maar ik wil mijn overtuiging wel verdedigen. Men zegt mij hier dat ik de vrouw niet mag eren. Waarom zou ik vrouwen niet mogen eren? Het is ook niet de eerste keer dan een werk van mij beschadigd werd. Eerder gebeurde dat al in Frankrijk en Londen. Ik kan er een triptiek van maken.»
Hoekjes
U gebruikt bij de expo in Bozar het hele gebouw, wat is het idee daarachter?
«Men heeft mij een aantal ruimtes voorgesteld en ik heb daar iets mee gedaan. Wat mij interesseert zijn de weinig zichtbare plaatsen in een museum, ik noem dat de ‘espaces frustrés'. Sommige plaatsen in een museum zijn bedoeld om kunst te tonen, maar er zijn altijd plekken die genegeerd lijken te worden. Die plekken, die hoekjes heb ik willen gebruiken. Zodat de blik van de bezoekers op de ruimte verandert.»
Vanwaar de vele kleuren?
«Het is een trompe-l'-oeuil, ik wil de zware onderwerpen bedekken met een laagje kleur. Het is een manier om te zeggen: ‘Ondanks alles moet je lachen.' Ik breng conversatieonderwerpen aan. Je moet praten over die serieuze onderwerpen, maar je moet het op een speelse manier doen. Ik werk met het menselijke, in al zijn fenomenale complexiteit. Ik moet daar niet eens voor buitengaan, als ik mezelf zie, zie ik de menselijke complexiteit.»
De expo ‘Boomerang' loopt tot 20 september in Bozar. Op de nationale feestdag zijn alle tentoonstellingen gratis te bezoeken.
(foto kunstenaar: Saskia Vanderstichele, foto's zaal: Philippe De Gobert)