Fair trade: Het belang van een minimumprijs voor producenten

Hoe evolueert de fairtrademarkt?

"Die is dit jaar weer met 10% gegroeid. Dat ligt in de lijn van vorige jaren. Het is een mooi resultaat in de stagnerende markt van de consumptiegoederen. In waarde vertegenwoordigt dit ongeveer 145 miljoen euro. Dat betekent dat fair trade geen nichemarkt meer is. Maar het blijft te weinig in verhouding tot de volledige voedingsmiddelenindustrie. Er is dus nog veel werk aan de winkel."

Cacao is een van de belangrijkste producten van de sector. Hoe komt dat?

"Een van de redenen is dat chocolade een sector is met een 'zandlopermodel'. Enerzijds heb je veel consumenten en anderzijds een heleboel producenten. Tussen hen in staan enkele grote bedrijven. Door hun omvang spelen die een belangrijke rol in de prijsbepaling. Die structuur verklaart het onevenwicht tussen de prijs die de consument betaalt op het einde van de keten, en de prijs die de producent krijgt. We zien net hetzelfde met bananen en koffie, de andere zwaargewichten van de fair trade."

Maar die tussenschakels geven het eindproduct wel een meerwaarde…

"Zeker, en het is normaal dat zij daarvan een deel opstrijken. Maar het moet wel eerlijk verdeeld worden. Momenteel krijgen producenten slechts 6 à 7% van de gecreëerde meerwaarde. Dat is heel weinig. In die omstandigheden is het moeilijk om uit de armoede te geraken."

Hoe kan het fairtradelabel daarbij helpen?

"Dat label garandeert een minimumprijs voor de producent en een premie voor de coöperatie. We helpen de producenten ook hun productiviteit te verbeteren. In de chocoladesector is er bijvoorbeeld een groot productiviteitsverschil tussen Zuid-Amerika, met meer dan 1.000 kg per hectare, en West-Afrika, met zo'n 450 kg op dezelfde oppervlakte."

Grote bedrijven zetten in op het vergroten van de productiviteit van landbouwers, als onderdeel van hun duurzaam ontwikkelingsbeleid.

"Dat is inderdaad een oplossing, maar niet de enige. Als de productiviteit verhoogt maar de vraag niet, dan krijgen we een daling van de prijzen op de markt en verandert er niets voor de producenten. Dat is wat er gebeurd is met cacao. Het seizoen 2016-17 was bijzonder moeilijk voor die sector. Het is daarom van essentieel belang om parallel aan een minimumprijs te werken. Alleen zo kan de levenskwaliteit van de producenten in het zuiden verbeteren."

Hoe werkt fair trade?

Een minimumprijs: Fairtradeproducten worden voor een minimumprijs aangekocht bij de producent. Zo krijgt die een behoorlijke levensstandaard. Voor koffie is dat 1,3 dollar per pond. De huidige marktprijs bedraagt minder dan 1 dollar. Als de marktprijs deze minimumdrempel overschrijdt, bepaalt de markt weer de prijs.

Fairtradepremie: Voor elk verkocht fairtradeproduct wordt een premie gestort op een aparte rekening. Die financiert het plan voor duurzame ontwikkeling dat elke fairtradecoöperatie moet onderschrijven. Dat kan gaan van sociale projecten, zoals een school of waterput bouwen, tot economische projecten, zoals een vrachtwagen kopen om niet meer afhankelijk te zijn van een externe provider of het organiseren van een opleiding om de productiviteit te vergroten.

Camille Goret