MOVIES. Cameron over de terugkeer van ‘Avatar’: «Als je ‘Avatar’ nooit in de cinema hebt gezien, heb je hem nooit echt gezien»
Zou James Cameron, de regisseur van onder meer ‘Aliens’ en ‘Terminator’, een pietje precies zijn? De vraag stellen is hem beantwoorden. Kijk naar zijn cv: na zijn monsterhit ‘Titanic’ duurde het 12jaar voor hij het ergens anders over kon hebben. Dat werd ‘Avatar’, opnieuw een gigantisch succes, en weer nam hij 13 jaar om van zich te laten horen. In afwachting van de 4 volgende delen — ‘Avatar 2: The Way of Water’, komt er alvast aan in december — krijgen we het origineel nog eens in de zalen, in een opgekalefaterde versie.
‘Avatar’ dateert van 2009. Welke reactie verwacht je van het huidige publiek?
James Cameron: «Kijk, als je jonger bent dan pakweg 22jaar, is de kans klein dat je ‘Avatar’ ooit in de cinema gezien hebt. En eigenlijk wil dat zeggen dat je de film nooit ervaren hebt zoals hij bedoeld is. We hebben ‘Avatar’ ontworpen voor een groot scherm en 3D, en met de remastering oogt hij beter dan ooit. Ook al heb je de film gezien op blu-ray of streaming of op een andere manier, en ook al vond je hem toen goed, je kunt de impact pas echt voelen in een bioscoopzaal. Daar krijg je de pure fysieke ervaring die we in ons hoofd hadden toen we ‘Avatar’ maakten.»
‘Avatar’ is tot op vandaag de grootste blockbuster aller tijden. Hoe verklaar je dat succes?
«Mensen reageren altijd in de eerste plaats op andere mensen. Waar ik zo blij om was, is dat de toeschouwers in dit geval reageerden op mensen die er compleet anders uitzien, grote blauwe mensachtigen met grote ogen en kattenstaarten en noem maar op. Maar die spraken het publiek aan. Hun avontuur haalde ons weg uit onze alledaagse problemen, uit onze politieke bekommernissen en de chaos en wanorde van het echte leven. ‘Avatar’ neemt je mee naar een plaats waar ook conflict heerst en gewichtige zaken gebeuren, maar de film bekijkt die door de lens van fantasy en sciencefiction. Iedereen kan zich erin herkennen, of je nu uit China of Europa of Amerika komt.»
‘Avatar’ is ontegensprekelijk een liefdesbetuiging aan de natuur en een pleidooi voor een betere band met onze planeet. Speelde dat thema ook mee in de populariteit van de film, denk je?
«Volgens mij wel. Als kind zijn we zonder uitzondering dol op de natuur. Dat zit in ons ingebakken. We zien heel graag dieren als we jong zijn, we spelen graag buiten en in het bos. Maar naarmate we ouder worden, groeit de afstand tussen onszelf en de natuur. Ik ben ervan overtuigd dat onze maatschappij wereldwijd lijdt aan een schrijnend gebrek aan natuur. Noem het natuurtekortstoornis. En ‘Avatar’ roept dat kinderlijke gevoel van verwondering en verbazing over de natuur weer op, over hoe groots en complex en prachtig ze is.»
Heb je zelf genoeg afstand om in te schatten of ‘Avatar’ een blijvende invloed heeft gehad op de moderne blockbuster?
«Ik wil niet onbescheiden klinken, maar ik denk dat de film een impact heeft gehad op de manier waarop films aangeboden worden aan het publiek. ‘Avatar’ was zeker niet de eerste film die gebruikmaakte van gesofisticeerde computereffecten. Die evolutie was al langer aan de gang en is daarna ook verdergegaan. ‘Avatar’ heeft er wel voor gezorgd dat het grote publiek 3D in de armen sloot. Veel mensen hebben de indruk dat 3D maar een trend was en dat die intussen alweer voorbij is, maar dat klopt niet. 3D is nu een van de keuzes die je kunt maken als je naar de film gaat. Ik vergelijk het met kleur. Toen de eerste kleurenfilms in de zalen kwamen, gingen de mensen speciaal daarvoor naar de bioscoop. Met 3D is dat ook een tijdje zo gegaan. Nu is de nieuwigheid ervan af en is de technologie gewoon een vast onderdeel van het aanbod geworden. Of ‘Avatar’ ook op lange termijn een blijvende invloed zal hebben, zal nog moeten blijken. Eerst afwachten of de mensen zin hebben om naar ‘Avatar 2’ te komen kijken.»
Avatar ****
In de 13 jaar sinds James Cameron de grootste blockbuster aller tijden scoorde met ‘Avatar’ is er veel gebeurd. Maar wat de film zelf betreft, is de belangrijkste verandering dat producerende studio 20th Century Fox intussen opgeslokt werd door Disney. Dat had Cameron zelf niet beter kunnen wensen, want ‘Avatar’ sluit naadloos aan bij de hartverwarmende en geestverheffende sprookjes die het Huis van de Muis zo hoog in het vaandel draagt. Daar is uiteraard per definitie een plaats voor in het brede filmlandschap, en zeker als ze zo van het scherm spatten. Cameron heeft overschot van gelijk als hij zegt dat je ‘Avatar’ op een zo groot mogelijk scherm moet zien. Of liever: ervaren, want de 3D geeft je het gevoel dat je fysiek door een scifi-documentaire van David Attenborough stapt, loopt en vliegt. Daartegenover staat dat het verhaaltje (over een soldaat die de wereld leert bekijken door de ogen van een groot blauw buitenaards ras) zelden het niveau van fijngekauwde clichés uit de jaren 1950 overstijgt. Maar god, wat ziet het er mooi uit
‘Avatar’ speelt vanaf woensdag 21 september opnieuw in de zalen.