MOVIES. Mickey Mouse, van tekening tot symbool: «Iedereen heeft een ander beeld van Mickey voor ogen»
Als er één personage is dat iedereen op de wereld kent, dan is het wel Mickey Mouse! De vrolijke muis met de grote oren heeft nochtans al vele levens achter de rug, een voortdurende pendelbeweging tussen entertainment voor iedereen en symbool voor de westerse (zeg maar kapitalistische) wereld. Dat is ook de geschiedenis die regisseur Jeff Malmberg vertelt in zijn nieuwe documentaire ‘Mickey: The Story of a Mouse’.
Disney vertrouwde je de taak toe om een documentaire te maken over hun meest dierbare personage. Gaf dat niet te veel druk?
Jeff Malmberg (kleine foto): «Toch wel een beetje, ja. (lacht)! De druk kwam uit verschillende hoeken, want iedereen heeft een ander beeld van Mickey in het hoofd. Het maakt dat het personage heel herkenbaar is maar ook dat je hem moeilijk kunt samenvatten. Toen ik de film voorbereidde, heb ik me dikwijl afgevraagd of ik dat allemaal wel uitgelegd kon krijgen op anderhalf uur.»
Vanaf welk moment kun je Mickey loskoppelen van Walt Disney, zijn bedenker?
«Voor veel mensen is de uitstraling van Walt Disney de reden waarom Mickey tot op vandaag overeind blijft in het collectief onderbewuste. Mickey is voor hen de enige manier waarop ze zich Walt kunnen voorstellen. Dat is mooi maar ook nogal bizar. Het blijft tenslotte een muis!»
Je hebt de archieven van Disney uitgeplozen. Wat heeft je het meest verrast?
«Ik ben een kind van de jaren 1980. Op dat moment was Mickey al het icoon dat hij vandaag nog steeds is. Hij stond op mijn nachtlampje naast mijn bed, en mijn ouders lieten me in Disneyland aanschuiven om samen met hem op de foto te staan. Ik heb altijd veel gehouden van die sympathieke figuur, maar ik besefte niet in welke mate hij mee geëvolueerd was met de Amerikaanse popcultuur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende hij nog als symbool voor de Amerikaanse propaganda, en tijdens de Grote Depressie was hij een figuur van hoop en vindingrijkheid!»
Waarom is het ontwerp van Mickey zo briljant?
«Zijn hoofd bestaat in wezen uit drie cirkels: het gezicht en de twee oren. Dat maakt hem onmiddellijk herkenbaar maar ook heel kneedbaar. De lijnen waarmee je de rest van Mickey’s lichaam tekent, zijn ook allemaal gebogen. Minder plezant voor de animators, maar het geeft dat personage wel een vrolijke uitstraling. Vooral wanneer hij stapt en je die cirkels ziet rondhotsen. Het zorgt er ook voor dat hij gemakkelijk mee kan veranderen met de tijden. Niet alleen in de studio van Disney trouwens maar ook in de tegencultuur, die zich Mickey vanaf de jaren 1960 toe-eigende. Het gevolg is dat een kleine tekening zowel de held van een film als ‘Fantasia’ kan zijn en tegelijk symbool voor vreedzaam protest tegen de Vietnamoorlog. Je kunt je het bijna niet voorstellen, maar Mickey kreeg het voor elkaar. Of je het wil of niet, Mickey is zo verankerd in onze levens dat hij een beetje van iedereen is. Daarom zijn er ook zoveel versies geweest van dat personage. De tijdsgeest trekt hem altijd naar zich toe.»
Hoe heeft Mickey de weg geplaveid voor de andere Disney-figuren?
«Ik denk dat het finaal allemaal draait om beweging. Er zit plezier in de manier waarop hij zich beweegt en in de lijnen van de tekeningen die hem creëren. Ik vond het heel leuk om in de film het hele proces te tonen van hoe een tekenfilm traditioneel tot stand komt. 3D-animatie met de computer is geweldig, maar voor mij hebben potloodtekeningen en penseelschilderingen nog altijd meer charme. Er zit een duidelijke bedoeling achter die gebaren, en dat voel je op het scherm. Vooral als je de tekenfilms van de vroege jaren 1940 bekijkt, toen de studio de onhandige en grappige kant van Mickey in de verf wou zetten. De tekenaars maakten de rondingen van zijn lijf langer om te spelen met zijn elasticiteit. Al die animatietechnieken hebben sinds Mickey’s eerste optreden in 1928 een lange weg afgelegd, maar hij is er nog steeds!»
Waarom wou je zoveel beelden van fans in de Disney-parken in je film?
«Omdat Disneyland nu eenmaal een magische plek is, tot spijt van wie je benijdt. Ik ben nog niet zo lang vader en ik ontdek het attractiepark opnieuw door de ogen van mijn dochter. Je had haar gezicht moeten zien toen ze Mickey daar voor het eerst ontmoette! Zit Mickey in ons DNA? Ik weet het niet, maar het was echt een machtig moment.»
‘MICKEY: THE STORY OF A MOUSE’ ***
Het maakt niet uit of je fan bent van Disney of niet, we kennen allemaal wel het beeld van Mickey Mouse aan het roer van zijn stoomboot in de korte film ‘Steamboat Willie’ uit 1928. Wat minder mensen weten, is hoe de visionaire geest van Walt Disney die kleine muis ombouwde tot het icoon van zijn studio en vandaar tot symbool van het westen, geleid door de Verenigde Staten en het kapitalistische regime. Zijn ronde ontwerp, zijn toevallige verschijning midden tijdens de opkomst van de gesproken films in de jaren 1920, zijn enthousiaste uitstapjes in het medium televisie in de jaren 1950: Mickey was vaak bij de pinken. De documentaire ‘Mickey: The Story of a Mouse’ duikt in de archieven en laat ons zijn vele gezichten zien, van ‘Fantasia’ (1940) over ‘Mickey’s Christmas Carol’ (1983) tot ‘The Prince and the Pauper’ (1990). Aan het eind van de rit is de film van Jeff Malmberg een beetje te sympathiek en eerbiedig om veel indruk te maken. Maar hij behandelt de grote geschiedenis van de kleine muis met genoeg zwier om anderhalf uur van je tijd te verdienen.
‘Mickey: The Story of a Mouse’ is te zien op Disney+.