MOVIES. Johan Heldenbergh verdiept zich voor ‘Quo vadis, Aida?’ in genocide van Srebrenica: «Geen enkele Nederlandse acteur wou deze rol»

Wat dacht je toen je de film voor het eerst zag?

Johan Heldenbergh: «Dat was bij de première op het festival van Venetië. Ik was niet eens in staat om Jasmila [Žbani, de regisseur, nvdr] te feliciteren omdat ik zo moest huilen. Ik ben ook maar een nevenpersonage in het doek dat ze geschilderd heeft, maar ik ben heel trots dat ik mijn steentje heb mogen bijdragen.»

‘Quo Vadis, Aida?’ is een internationale productie. Hoe ben jij erbij betrokken geraakt?

«De VN-soldaten in Srebrenica waren Nederlanders, maar ze vonden geen enkele Nederlandse acteur bereid om mijn personage te spelen, kolonel Karremans. Je moet weten dat iedereen in Nederland zich de mislukking van die militair nog heel goed herinnert. Het is echt een litteken, een nationale schandvlek. De makers hebben dan het uitstekende idee gehad om in Vlaanderen te zoeken, en hier ben ik dan.» (lacht)

Kolonel Karremans komt over als een lafaard. Vind je dat ook?

«Omdat ik geen Nederlander ben, had ik genoeg afstand om geen oordeel te vellen over Karremans. Hij was geen oorlogsgeneraal, maar een vredeskolonel voor de VN. Die hebben hem in Srebrenica aan zijn lot overgelaten, om politieke redenen die hij totaal niet kon begrijpen, en toen is hij doorgeslagen.»

Er zitten veel massascènes in de film. Was het geen chaos op de set?

«Op een bepaald moment waren er 600 figuranten! En het krankzinnige is het feit dat die mensen de oorlog allemaal echt hadden meegemaakt. Ze waren niet gekomen om een rolletje te spelen, maar om hulde te brengen aan hun naasten. Sommigen raakten in trance door de ervaring. Er waren vrouwen die huilden... maar écht huilden, snap je? Ik krijg kippenvel als ik eraan terugdenk.»

Review

Bosnië-Herzegovina, juli 1995. Aida werkt als tolk in het stadje Srebrenica, waar de VN een veiligheidszone heeft gecreëerd voor de Bosnische moslimbevolking. Ze is een gewone lerares, maar omdat ze Engels spreekt, mag ze de strategische vergaderingen van de VN-blauwhelmen bijwonen. Daar kan ze misschien van profiteren om haar eigen gezin te beschermen. ‘Quo Vadis, Aida?’ is een race tegen de klok, gemaakt met veel woede en vanuit een duidelijk Bosnisch standpunt. De film heeft echter ook een Belgisch tintje, want de regie ligt in de lijn van de gebroeders Dardenne en Johan Heldenbergh is perfect gecast als de Nederlandse kolonel die het noorden kwijtraakt. Of het einde van de film je zal smaken, hangt af van je eigen cynische of emotionele aard. Maar onderweg kan je niet anders dan onder de indruk raken.