Aannemer ingestorte Antwerpen school wist al maanden van stabiliteitsproblemen

Een jaar geleden stortte de school De Zuidzin in Antwerpen in. Drie Portugezen en twee Moldaviërs kwamen daarbij om het leven.

De oorzaak van de instorting is nog steeds onbekend, maar hoofdaannemer Democo voert ook een eigen onderzoek met onafhankelijke experts. Daarbij is onlangs een brief opgedoken die grote onrust veroorzaakt bij de betrokkenen. In de brief, die twee dagen vóór de ramp werd verstuurd trekt studiebureau Establis aan de alarmbel: de gewelven kunnen het gewicht van de vloeren en wanden niet dragen. In de brief aan Democo schrijft Establis dat dit «meermaals zowel mondeling als per e-mail» werd gemeld.

De gebreken bij de ondersteuning van de «vloerlast werden een halfjaar voor de ramp een eerste keer aangekaart, blijkt uit de brief. Toch gebeurde er al die tijd niets om de situatie recht te zetten, aldus de brief. «Wij dienen vast te stellen dat het probleem door u (hoofdaannemer Democo, red.) nog niet werd opgelost.» Establis dringt aan om het probleem «dringend» op te lossen.

Of de problemen die in de brief worden vermeld hebben bijgedragen aan de instorting twee dagen later, moet het onderzoek uitwijzen. «We laten justitie haar werk doen», reageert Frederik Moortgat, de CEO van Establis. «Verder onthouden wij ons van commentaar.» Ook Democo «wil niet inhoudelijk reageren».

Stadsbestuur: «Wisten van niets»

De school kwam er op initiatief van AG Vespa, het onafhankelijke gemeentebedrijf voor vastgoed van de stad Antwerpen. De brief met waarschuwingen over stabiliteitsproblemen op de werf, was echter niet bekend bij de stad Antwerpen en haar vastgoedpoot AG Vespa. Dat zegt schepen van Stadsontwikkeling Annick De Ridder (N-VA), tevens voorzitter van AG Vespa.

Uit goede bron vernam Belga nochtans dat er minstens maandelijks overleg was over het bouwproject waarop de leidend ambtenaar van de stad was uitgenodigd en dat er verder ook wekelijks werfvergaderingen moesten worden georganiseerd waar het de bouwheer vrij stond om eveneens aanwezig te zijn.

«Als de feiten bewezen zouden worden, past niets anders dan uiterste verontwaardiging», valt De Ridder haar burgemeester Bart De Wever (N-VA) bij. Ook zij wil net als De wever voorlopig niet ingaan op de inhoud van de brief van het stabiliteitsbureau van het project aan hoofdaannemer Democo. «Vermits het gerechtelijk onderzoek naar deze vreselijke ramp loopt, kan ik mij ook niet over de documenten waarnaar in de pers verwezen wordt uitspreken», laat ze weten. «Die zijn ook niet bekend bij de stad of AG Vespa.»

De Ridder geeft verder aan erop te vertrouwen dat het parket grondig onderzoek voert naar het drama. «De verantwoordelijkheden in de keten moeten volledig in kaart worden gebracht», zegt ze. «Dit is de rechtsstaat verschuldigd aan de slachtoffers en de nabestaanden. Dat vragen wij als stad én dat vragen we vanuit AG Vespa, dat voor dit dossier een design & build-overeenkomst sloot met Democo Group NV.»

PVDA en ABVV reageren scherp

Peter Mertens, PVDA-gemeenteraadslid in Antwerpen en Kamerlid, die de bal mee aan het rollen bracht, reageert scherp: «Dit is ongelooflijk. Deze brief doet de vraag rijzen waarom de aannemer geen gevolg gaf aan de ernstige waarschuwingen en of het stadsbestuur ook op de hoogte was van de problemen die zich stelden op de werf. De informatie uit de brief sluit aan bij de getuigenissen die ik eerder hoorde van bouwvakkers die de ramp overleefden. Zij vertelden me dat de problemen op de werf heel groot waren, maar dat zij de indruk hadden dat die niet werden aangepakt».

Vakbond ABVV vindt dat de informatie die beschikbaar was over de stabiliteitsproblemen op overlegmomenten had moeten doorstromen naar de stad - als bouwheer. «Wij voeren ook al jaren campagne tegen sociale dumping en de kluwens van onderaanneming op stedelijke werven», zegt ABVV-secretaris Maartje De Schutter. «We hebben de stad meermaals gevraagd om daar een voortrekkersrol in te spelen, maar er was zogezegd geen probleem.»

ABVV noemt het in een reactie «ongelukkig» dat het stadsbestuur «verontwaardigd» zegt te zijn als er inderdaad sprake zou zijn geweest van informatie over stabiliteitsproblemen die aan de hoofdaannemer werd gemeld. «Als de eerste signalen van december dateren, is het vreemd dat die in de periode tot juni helemaal niet doordringen tot bij de bouwheer», zegt De Schutter. «Het onderzoek zal moeten uitwijzen of dat klopt en hoe dat dan kan. Maar het lijkt vreemd dat je dat als stad niet beter opvolgt bij zo’n groot project.»

Vakbonden ABVV en ACV organiseren vrijdag een herdenkingsmoment over de ramp en willen daar stilstaan bij de «structurele problemen in de bouw» die zouden bijdragen aan het grote aantal arbeidsongevallen in de sector. «De ramp in Antwerpen was geen toevallige samenloop van omstandigheden», vindt De Schutter. «De lange keten van onderaannemers, het uitschrijven van aanbestedingen aan onrealistische prijzen en timings, ... draagt daar allemaal aan bij.»