STAYCATION. Op safari in het Belgische beestenbos

                Nina van den Broek

Bij ‘safari' denken we vooral aan de bloedhete savanne, waar we met een beige hoedje en dito outfit in een jeep naar de uitgestrekte vlakte turen. Het woord ‘safari' kan echter ook simpelweg ‘avontuurlijke reis of expeditie' betekenen. Een vliegticket naar Afrika is dus zeker geen must, ook een korte of iets langere autorit naar onze eigen Ardennen volstaat om je innerlijke avonturier en dierenvriend tevreden te stellen. Al tijdens de lockdown hebben we immers massaal ervaren dat een tripje naar de natuur enorm ontspannend kan zijn, en ontdekten we dat we daarvoor evengoed in onze – figuurlijke of letterlijke – eigen achtertuin terecht konden. De wandel- en fietstrend bracht ons weer dichter bij de natuur en toonde ons hoe rijk en divers onze inheemse fauna en flora kan zijn.

De Belgische ‘Big five'

Als je wilde dieren wil spotten, is het vooreerst belangrijk om te weten naar wat je juist op zoek bent. Ons Belgenland heeft misschien een armoedige reputatie op het vlak van fauna (en flora), maar die is niet terecht. Al is er nog geen echte Belgische ‘Big five' erkend, onderstaande beesten kunnen alvast solliciteren naar een plekje in het populaire lijstje.

Wie houdt van schattige knaagdieren, kan zowel in Wallonië als Vlaanderen op zoek gaan naar de Euraziatische bever. Het grootste knaagdier van Europa leeft altijd langs water en is met zijn kenmerkende afgeplatte staart, bol lichaam en vlijmscherpe, oranje knaagtanden een makkelijk herkenbaar beestje. Wanneer je langs of in het water een omgevallen boom, afgebeten of geschilde takken, een dam of burcht ziet, wilt dat zeggen dat er bevers in de buurt zijn. Bevers zijn eigenlijk dagdieren, maar als ze regelmatig gestoord worden, zijn ze vooral 's nachts en in de schemering actief.

Foto N. Van Den Broek

Een dier dat we typisch associëren met de Ardennen is het everzwijn. Het wilde zwijn, de voorouder van het gedomesticeerde varken, roept vanwege zijn kracht, omvang en – bij mannetjes - slagtanden soms wat angst op, maar is in wezen een schuw dier. De kleine biggetjes hebben met hun geel-bruin gestreepte vacht zelfs een hoge aaibaarheidsfactor – al zal hun borstelige vacht eerder pijn doen aan je handen. Ook bij everzwijnen heb je de grootste kans om ze in de schemering of 's nachts te zien. Daarvoor kan je het bos intrekken, maar soms duiken ze ook toevallig op aan de rand van de weg.

Andere graag geziene zoogdieren zijn vossen, dassen en steenmarters. Net zoals de bever en het everzwijn zijn het opportunistische beesten die zich gemakkelijk aanpassen en snel voedsel vinden. Wie meer houdt van echte carnivoren, kan sinds kort ook in België terecht. Dankzij de zich uitbreidende wolvenpopulatie in de Hoge Venen en de zeer recente verschijning van de lynx, die na een eeuw afwezigheid zijn rentree maakt, beschikt ons land weer over enkele toproofdieren. Wie hen ook werkelijk kan spotten, mag zich echter zéér gelukkig prijzen.

Kleurrijke vogels en angstaanjagende slangen

AFP / J. SKARZYNSKI

Maar ook de vogelliefhebbers komen in de Ardennen aan hun trekken. Met onder meer het prachtig felblauwe ijsvogeltje, de compacte waterspreeuw, de vrolijke gele kwikstaart en de imposante oehoe is er altijd kleurrijke beweging in de lucht. Wie niet terugdeinst voor een schubbig reptiel, heeft bovendien kans om een adder, een gladde slang of een waterminnende gevlekte ringslang te spotten. In de categorie kleinere beestjes heb je ook kans om een zwart-geel gevlekte vuursalamander tegen te komen.

Het burlen van de herten

AFP / J. TALLIS

Een grote publiekstrekker in de herfst is de hertenbronst. Van ongeveer half september tot half oktober maken de edelherten op de Ardense hoogplateaus zich jaarlijks op voor een indrukwekkend paringsritueel. Zijn edelherten – de grootste landzoogdieren van België - normaal erg schuw en moeilijk te spotten, dan maakt de gierende testosteron van de bronstige hoefdieren een relatief makkelijk doelwit voor je verrekijker. Met behulp van hun geweien en imponeergedrag vechten de bronstige mannetjesherten uit wie het dominante mannetje wordt en dus met de meeste vrouwtjes zal gaan lopen. Die concurrentiestrijd gaat tevens gepaard met een onmiskenbare bronst­roep: het burlen. Het luide geburl en het gewelddadige gekletter van de geweien zorgt voor de soundtrack bij een niet te missen en uniek liefdesspektakel dat vanaf de schemering van start gaat. Volgens de kenners vormen nachten met vrieskou of met volle maan het beste decor, al zijn de herten doorgaans de hele bronstijd vrij actief. Wie geluk heeft, kan ook overdag het burlen waarnemen. Belangrijk is dat de dieren zeker niet gestoord worden, bij te veel lawaai of kunstmatig licht zullen de edelherten hun paringsritueel voor bekeken houden en het op een andere plek verderzetten.

Met de verrekijker in de hand, gepaste kledij en een dosis geduld, maak je van je herfst-#staycation in de Belgische Ardennen een avontuurlijke ervaring voor jong en oud. Dierenliefhebbers kunnen er hun hartje ophalen aan beesten in alle soorten en maten en genieten van een prachtig decor waarin de Belgische loofbomen transformeren tot een herfstig kleurenpalet. Vergeet jetlags, malariapillen en zweterige oksels: voor een safari hoef je écht niet in Afrika te zijn.

Wat neem je mee op safari?

Een goede safari begint bij het gepaste materiaal. Ten eerste zijn de schuwe dieren in de beboste Ardennen niet onder de indruk van een traditioneel zandkleurig safaripakje. Met groene, bruine of gewoon donkere kledij ga je meer op in de omgeving en schrik je geen dieren af. Ook parfum, licht en geluid (bijvoorbeeld van je smartphone) en tabak laat je beter achterwege. Wie graag dieren in hun natuurlijke biotoop spot, moet bovendien beschikken over een redelijke portie geduld.

Foto Swarovski Optik

In het herfstige België zijn we bekend met flink wat regen. Regenkledij en schoeisel dat tegen modder kan is dus geen overbodige luxe. Ten slotte is een verrekijker een echte meerwaarde voor wie gefascineerd is door het gedrag van dieren. Met de verrekijkers van Swarovski Optik kies je voor haarscherpe beeldkwaliteit waarmee je een vogeltje haar jongen kan zien voeden vanop meters afstand. Van robuustere nachtkijkers over compacte modellen die in je jaszak passen tot zelfs een digitale verrekijker die automatisch diersoorten voor je identificeert: er is voor ieder wat wils