Berlijn herdenkt val van de Muur 30 jaar geleden

door
Belga
Leestijd 2 min.

Berlijn, en bij uitbreiding Duitsland, herdenkt de hele week de val van de Berlijnse Muur, komende zaterdag dertig jaar geleden. Maandagnamiddag geeft burgemeester Michael Müller van de Duitse hoofdstad de aftrap van de festivalweek op de Alexanderplatz. Gedurende heel de week zullen er zo'n 200 evenementen plaatsvinden.

De hele week worden in Berlijn lezingen, concerten, gesprekken met mensen die de roerige periode van nabij hebben meegemaakt, films en tentoonstellingen georganiseerd. Hoogtepunt wordt op 9 november een concert bij de Brandenburger Tor. President Frank-Walter Steinmeier houdt dan een toespraak en de Staatskapelle Berlijn speelt onder leiding van dirigent Daniel Barenboim de Vijfde Symfonie van Beethoven. Steinmeier zal eerder op de dag met bondskanselier Angela Merkel aanwezig zijn bij een officiële herdenking bij het gedenkteken aan de Bernauer Strasse.

De Berlijnse Muur, het belangrijkste symbool van de Koude Oorlog, werd in augustus 1961 gebouwd om te voorkomen dat Oost-Duitsers uit de toenmalige communistische DDR zouden vluchten naar het kapitalistische West-Duitsland. Minstens 136 mensen kwamen om bij een poging de zwaarbewaakte grens over te steken. De val van de Muur was vooral een gevolg van de hervormingspolitiek die de toenmalige Sovjetleider Michail Gorbatsjov voerde. Volgens de zogenaamde "Sinatradoctrine" kregen de communistische landen in het oosten van Europa de mogelijkheid om hun eigen weg op te gaan. Polen en Hongarije hadden daar al gebruik van gemaakt. Hongarije had op 11 september 1989 ook al zijn grens met Oostenrijk geopend, waarmee een eerste opening in het IJzeren Gordijn kwam.

Bovendien stond het DDR-regime toen al enige tijd op wankele benen. Er werd al enkele maanden door tienduizenden Oost-Duitsers geprotesteerd tegen het regime. De beslissing om partijleider Erich Honecker te vervangen door Egon Krenz zette geen zoden aan de dijk: de protesten bleven aanhouden. Bovendien weken tienduizenden DDR-burgers via Hongarije naar het westen uit, waardoor de Muur al deels zijn functie verloor.

Toch kwam de val nog sneller dan verwacht en zelfs enigszins per vergissing. Om tegemoet te komen aan de protesten, besliste de DDR namelijk een toegeving te doen en de visa-regels te versoepelen: de uitreizen op korte termijn zouden voortaan niet meer aan voorwaarden gebonden zijn. Maar tijdens de persconferentie waarop die beslissing werd aangekondigd, kreeg partijwoordvoerder Günter Schabowski de vraag wanneer die veranderingen zouden worden ingevoerd. Schabowski zocht daarop even vruchteloos in zijn papieren, en antwoordde uiteindelijk "voor zover ik weet, onmiddellijk", hoewel dat wellicht niet het antwoord was dat hij hoorde te geven.

Maar daarmee was het hek van de dam. De uren daarna kwamen duizenden Oost-Berlijners samen aan de grensposten aan de muur, die uiteindelijk onder druk van de massa werden opengezet. Ter hoogte van de Bornholmer Strasse, in het stadsdeel Prenzlauer Berg, maakten de eerste DDR-burgers rond 23 uur de oversteek naar het Westen. Daarmee was de Muur gevallen.

bron: Belga