MOVIES. Het vergeten Britse bloedbad 'Peterloo': "Ik wou midden in de ervaring blijven"

Precies 200 jaar geleden ging er een schokgolf door Manchester. Op 16 augustus 1819 maakten Britse cavaleriesoldaten er hardhandig een einde aan een grote volksbetoging tegen armoede en sociale ongelijkheid. Vijftien mensen overleefden het niet. De trieste dag ging de geschiedenis in als Peterloo, maar de herinnering vervaagde. Daar wil de film ‘Peterloo' iets aan doen.
door
Xavier
Leestijd 4 min.

De Britse regisseur Mike Leigh (‘Naked', ‘Secrets & Lies', ‘Mr. Turner') voelt zich goed op het festival van Venetië. Hij won er tenslotte ooit de Gouden Leeuw voor ‘Vera Drake'. Een paar maanden geleden was er hij er opnieuw te gast, deze keer om zijn meest ambitieuze film ooit voor te stellen. ‘Peterloo' is een groots opgezet historisch drama, over een slachtpartij — met de zegen van de overheid — die begin 19de eeuw plaatsvond in Leighs geboortestad Manchester. De regisseur was echter al een volwassen man voor hij begreep wat zich toen had afgespeeld.

Mike Leigh: "Op school werd er nauwelijks met een woord gerept over Peterloo, ook al was het ongeveer om de hoek gebeurd. Ik kende St. Peter's Field, het plein waar die betoging uit elkaar is gedreven, heel goed. Je zou denken dat het zo'n verhaal zou zijn waar schoolkinderen de buik vol van hebben, maar we wisten er niets van af. Ik vind het heel interessant dat er niet over gesproken werd."

In de film toon je vanuit verschillende hoeken de aanloop naar de betoging en ook de betoging zelf. Maar je zegt niets over de naweeën, ook al waren die ingrijpend. De Britse overheid heeft na die fatale dag nog harde maatregelen genomen om alle rebelse stemmen voorgoed te onderdrukken.

"Ik had geen zin om aan het eind van de film nog uitleg te geven met tekst of zo. De film ‘Suffragette' had aan het eind nog een heel lange lijst met data, een opsomming van waar het stemrecht voor vrouwen overal ter wereld ingevoerd is. Dat was allemaal wel interessant, maar niet wat ik wou. Ik vond dat ik de kijker al genoeg emoties aanreikte om op te kauwen. Het belangrijkste is dat je ziet wat er gebeurd is, de zaal verlaat, erover nadenkt en dan beslist wat je eruit haalt. Het klopt dat de overheid na Peterloo zwaar repressief heeft ingegrepen, maar die reactie lag enkel in het verlengde van wat je in de film ziet. Het was niets nieuws."

Hoe heb je climax van de film, het bloedbad op St. Peter's Field, aangepakt? Zo'n actiescène had je nooit eerder gedaan.

"Als ik naar een vol voetbalstadion kijk, zie ik geen massa van 30.000 mensen, maar 30.000 individuele personen. Dat was mijn uitgangspunt. Wat de massascènes in ‘Peterloo' anders maakt dan wat je meestal ziet, is dat we zoveel mogelijk gebruik hebben gemaakt van echte acteurs. We hadden een briljante historische expert op de set, Jacqueline Riding, die bij elke scène alle acteurs en figuranten verzamelde en hen duidelijk uitlegde wie de personages waren die ze speelden en wat de historische context was van de scène. Elke figuur die je ziet, heeft zijn of haar eigen verhaal. Ook in die massascènes. Om dezelfde reden gebruik ik geen helicoptershots of drones. Ik wou met beide voeten op de grond blijven, midden in de ervaring. Er is uiteraard een hoop planning aan te pas gekomen. We moesten weten hoeveel paarden we nodig hadden en zo. We hebben de scène bovendien gedraaid met drie camera's tegelijk, zodat we dezelfde actie uit verschillende hoeken konden vastleggen."

Alle acteurs in de film komen ook echt uit het Noorden van Engeland. Waarom vond je dat belangrijk? Kan een goeie acteur niet sowieso dat typische accent aanleren?

"Dat is zo, maar in dit geval leek het me buitenissig en contraproductief om niet enkel met acteurs uit de streek te werken. Tenslotte lopen daar enorm veel uitstekende acteurs rond die nooit een kans krijgen in films. Wat zij aan de film toevoegen, gaat ook verder dan het feit dat ze het plaatselijke accent kennen. Ze begrijpen die wereld ook. 200 jaar later is de wereld van Peterloo nog steeds aanwezig. Mijn vader was dokter, maar we woonden in een arbeidersbuurt en ik ben naar school geweest met arbeiderskinderen. Ik herinner me oude vrouwen en mannen die zo uit deze film gegrepen waren. Het ging dus ook om een soort impliciete culturele ervaring."

Ruben Nollet / @rubennollet