Regisseur Ildikó Enyedi over haar Gouden Beer-winnaar ‘On Body and Soul'

Ildikó Enyedi: "Mijn idee was om een lastig liefdesverhaal te vertellen, een verhaal over hoe moeilijk we het soms hebben om met elkaar te communiceren. De passie is er wel, maar de personages worden tegengewerkt door hun omgeving en door zichzelf."

De film speelt zich grotendeels af in een slachthuis. Hoe kwam je op dat idee?

"Ik vond dat het perfecte decor voor mijn verhaal, omdat het toont hoe normaal gedrag een vreselijke waarheid kan verstoppen. Het is geen ouderwets slachthuis waar het bloed van de muren druipt. Alles verloopt zeer netjes, gedeeltelijk geautomatiseerd, met hydraulische machines, volgens de Europese regels. Tegelijk blijft het een plaats waar men systematisch dieren afmaakt. Die absurditeit en dubbelzinnigheid zie ik overal om me heen, in de manier waarop we onze levens organiseren. En we lijden eronder omdat we niet ten volle kunnen leven."

Kun je een voorbeeld geven?

"Kijk naar de twee uitersten van ons leven: geboorte en dood. Dat zouden magische momenten moeten zijn, want het gaat om personen die op de wereld komen of hem verlaten. Maar in plaats daarvan speelt alles zich af in een antiseptische fabriek. Rond een sterfbed staat iedereen te liegen tegen de persoon die daar ligt met buisjes in zijn lichaam, dat hij naar een betere plek vertrekt. Ik zie die scheefgegroeide houding in elk aspect van ons leven, en ik ben ervan overtuigd dat het ons geen deugd doet. Geen wonder dat we ons zo onvoldaan voelen."

Je maakt het jezelf ook niet gemakkelijk door een vrouwelijk hoofdpersonage te kiezen dat niet goed lijkt te weten wat menselijke relaties precies inhouden. Laat staan romantische relaties.

"Ik wou een groot onevenwicht creëren tussen mijn hoofdfiguren. Endre, mijn mannelijke hoofdpersonage, heeft zijn vingers al verbrand aan een liefdesrelatie. Hij weet eigenlijk te veel en is daarom bang om er zich nog eens aan te wagen. Maria weet zelfs niet eens dat ze iets mist in haar leven. Ze heeft haar eigen kleine regeltjes opgesteld, wat erop neerkomt dat ze een comfortabel en veilig kooitje gebouwd heeft voor zichzelf. Ze durft er niet uit te stappen omdat ze weet dat ze een enorm risico neemt."

Je kleeft geen medische term op Maria's sociale onwennigheid. Is het Asperger?

"Wat haar aandoening precies is, maakt minder uit dan het feit dat ze net als iedereen problemen heeft om door het leven te stappen. Oké, haar specifieke situatie maakt het voor haar niet eenvoudiger, maar ze is niet uniek. Door er geen medische term op te kleven wou ik vermijden dat ze automatisch in een hokje gestopt wordt. Ze heeft meer te bieden dan enkel haar sociale stoornis. In eerdere versies van het scenario kwam die kant van haar persoonlijkheid meer aan bod, maar ik besefte dat er op die manier enkel meer afstand ontstond tussen Maria en de kijker. Hoe meer details ik gaf over Maria's aandoening, hoe moeilijker het publiek haar kon begrijpen. Ze zou gewoon weggezet worden als een bizar wicht. Het is beter als de kijker niet goed weet wat er aan de hand is met Maria. Dat maakt haar ook intrigerender."

‘On Body and Soul' valt ook op door zijn strakke stijl, alsof je zo weinig mogelijk wil opvallen als regisseur.

"Dat was ook zo. ‘On Body and Soul' is mijn achtste film en mijn meest broze. Ik wist dat het snel fout kon lopen als ik te veel de nadruk legde op bepaalde details. Daarom heb ik beslist om me als regisseur zo afstandelijk mogelijk te gedragen. Dit mocht geen auteursfilm worden. Voor alle duidelijkheid: ik zeg niet dat we geen moeite hebben gedaan. Integendeel zelfs, bij elk shot hebben we lang nagedacht wat de beste opzet was. Iedereen in de crew moest enorm gefocust blijven. Ik heb al mijn medewerkers daarom ook een lange brief geschreven om precies uit te leggen wat de prioriteiten van deze film waren. Ik ben hen bijzonder dankbaar voor wat ze me geschonken hebben."

Wat vond je het meest verrassende probleem tijdens het maken van deze film?

"Om kleren te kiezen voor mijn hoofdactrice! Alexandra Borbély, die Maria speelt, is in het echt compleet anders dan haar personage. Normaal gezien speelt ze heel sensuele en zelfverzekerde vrouwen. Je ziet haar nooit zonder hoge hakken. Ze heeft ook een voluptueus lichaam. En dat was een probleem. We konden haar niet te truttig kleden, want dan zag ze eruit als een karikatuur. Maar als we mooiere kleren kozen, geloofde je het personage niet meer. We hadden nooit verwacht dat het zo lang zou duren voor we de juiste kledij vonden. Maar ik denk dat het gelukt is."

Ruben Nollet

@rubennollet