'You Were Never Really Here': even teder als hondsbrutaal

Lynne Ramsay: "Algemeen beschouwd is dit een noir-verhaal, en daar hou ik enorm van. Ik had echt zin om het genre uit te proberen en er mijn eigen ding mee te doen."

Wat trok je aan in het verhaal zelf?

"Het hoofdpersonage. Joe is in zichzelf gekeerd, maar onder dat stille oppervlak borrelt van alles. Hij draagt veel littekens met zich mee. Hij is afgeranseld, heeft zelf mensen afgeranseld. Joe is een gevoelige ziel. Hij voelt mee zijn missie. En hij is niet de gespierde bink met de gouden lokken. Dat was wat mij interesseerde. Ik heb geprobeerd om buiten de lijntjes te kleuren, om eens iets anders te brengen dan wat je gewoonlijk ziet in de bioscoop."

Is dat de reden waarom je bijvoorbeeld een cruciale actiescène gewoon weglaat en meteen het eindresultaat laat zien?

"Ja. Iedereen weet hoe zo'n gevecht eruitziet. Begrijp me niet verkeerd, ik ben zelf ook een grote fan van goeie actie. ‘Old Boy', met zijn hamergevecht, is een meesterwerk. Maar ik zocht een andere manier om duidelijk te maken wat ik wou zeggen, zonder geweld voor te stellen als sexy of aantrekkelijk. Ik wou de efficiëntie onderstrepen waarmee Joe te werk gaat. Als je neergeslagen wordt met een hamer, ga je snel neer. Het is geen choreografie, zoals een dans. Eén klap en je bent eraan. Ik vind het dus altijd ridicuul als zulke scènes uitgerekt worden, tenzij de regisseur er zich echt mee amuseert, zoals in ‘Old Boy'."

Het zegt alles over dat personage dat zijn favoriete wapen een hamer is. Goed gevonden, denk ik dan.

"Dat komt uit het boek, dus die veer kan ik niet op mijn hoed steken. Maar ik ben het met je eens, het is een perfect wapen voor Joe. Heel stil maar eigenlijk ook niet. Een beetje belachelijk, als je erbij stilstaat." (lachje)

‘You Were Never Really Here' is een behoorlijk brutale film. Ik wil niet seksistisch klinken, maar het is niet wat je verwacht van een vrouw.

"Dat vind ik een compliment. Ik ben van mening dat we allemaal zowel man als vrouw zijn. We hebben iets van beide geslachten in ons. Ik ben heel blij met de richting waarin de wereld evolueert op dat vlak. Mijn neefje vertelde me onlangs over hoe hij omgaat met sociale media. Hij drukt zich veel gemakkelijker uit dan jongens 20 jaar geleden. Seksualiteit wordt vandaag ook heel anders beleefd. Het is niet meer zo zwart-wit en rigide als bij de generatie van mijn ouders, die het gedachtegoed hebben van Don Draper uit ‘Mad Men'."

Waar komt je fascinatie voor geweld en donkere psychologie vandaan?

"Ik kom uit Glasgow. (lacht) Ik ga hier niet beweren dat het een hel op aarde is maar ik ben wel opgegroeid in een harde buurt, met veel geweld. Mijn vader heeft een litteken in zijn gezicht, en niet eens omdat hij betrokken raakte in een vechtpartij. Hij werd gewoon op straat aangevallen door een bende tieners. Maar er woonden ook veel warme mensen, ondanks die gewelddadige omgeving. Glasgow is gelukkig veel veranderd de voorbije jaren. Nu is het echt een coole stad, met veel cultuur. Door op te groeien in zo'n omgeving ben ik zelf ook wel harder geworden, en ik heb alle kanten van de menselijke soort gezien. Bovendien bekijk ik veel documentaires en psychologie boeit me sowieso. Maar dat geldt voor elke filmmaker, denk ik."

Jouw films hebben wel een eigen persoonlijkheid omdat je er steevast een poëtische toets aan toevoegt, hoe hard het verhaal ook is. Ben je je daarvan bewust?

"Ik werk heel instinctief. Het is alsof ik een schilderij maak. Dat geldt ook niet alleen voor de visuele kant. Neem bijvoorbeeld dat hoofdpersonage. In het oorspronkelijke kortverhaal draagt Joe latex handschoenen en gebruikt hij allerlei gadgets. Maar ik voelde dat die aanpak niet zou werken met iemand als Joaquin Phoenix in de hoofdrol, en dus hebben we er iets van gemaakt dat veel fysieker en ruwer is."

Gebeurt dat dan in samenspraak?

"Ja, natuurlijk. Ik laat me sowieso graag inspireren door mijn omgeving en de mensen met wie ik werk. Joaquin is eigenlijk zelf een soort filmmaker op de set. Hij is heel diep in zijn personage gedoken en heeft zich Joe compleet eigen gemaakt. Dat oorspronkelijke verhaal van Jonathan Ames is nog geen 50 pagina's lang, wat betekent dat Joaquin er heel veel aan heeft toegevoegd. Ik vind eigenlijk dat je zonder overdrijven mag zeggen dat hij even verantwoordelijk is voor deze film als ik."

Ruben Nollet