'A Gentle Creature': een wurgend drama over de zoektocht naar de waarheid

Wat doe je als je man, die in de gevangenis zit, plots niets meer van zich laat horen? In het wurgende drama ‘A Gentle Creature' besluit het hoofdpersonage zelf op zoek te gaan naar de waarheid. Wat volgt, is een tocht door een wereld die niet meteen uitblinkt in mensvriendelijkheid en hulpvaardigheid. Regisseur Sergei Loznitsa houdt van zulke verhalen, die met één been in de harde realiteit staan — hij heeft een achtergrond als documentairemaker — en met het andere in een soort mythisch universum. Al drijft hij dat deze keer wel heel ver.
door
robotredactie
Leestijd 4 min.

‘A Gentle Creature' slaat een half uur voor het einde plots een compleet andere toon aan. Wat wil je daarmee zeggen?

Sergei Loznitsa: "Die verandering van toon is het moment waarop de echte cinema begint. Daarmee bedoel ik de fantasie, de grote illusie. Tot op dat punt toon ik iets wat op de realiteit lijkt, maar ik wou nog verder gaan. Ik wou doordringen in het onderbewuste van mijn hoofdpersonage en op die manier ook iets zeggen over de structuur van een maatschappij als Rusland. We leven in een regime dat ons onderdrukt, maar ik ben er ook van overtuigd dat het regime uiteindelijk gecreëerd wordt door ons allen. We zijn allemaal mee schuldig aan de onderdrukking waarin we leven. De scène aan de bankettafel illustreert die stelling."

Je bent niet mals voor Rusland. Denk je dat ‘A Gentle Creature' daar überhaupt te zien zal zijn?

"Dat denk ik wel. We zullen zien. Misschien onderschat ik de censuur die er heerst. Elke film is een experiment. Je kunt nooit helemaal inschatten hoe sterk de onderdrukkende macht staat. Dat moet je uittesten. Op het moment dat je een verhaal verzint, heb je een bepaalde machtsstructuur in gedachten, maar die kan alweer veranderd zijn wanneer de film in de zalen komt."

Hoe ben je eigenlijk bij dit verhaal gekomen?

"Via het hoofdpersonage. Ik wist dat ik iets wou vertellen over iemand die moet opboksen tegen een harde en koude maatschappij, en dus heb ik eerst gezocht naar de perfecte hoofdfiguur. Dat ging via eliminatie. Een man ging niet, want die zal zich van nature meer verzetten. Mijn hoofdpersonage moest dus een vrouw zijn. Een oude vrouw ging niet want dan zou ik een verhaal krijgen over een gebrek aan respect voor bejaarden. Een jong meisje ging ook niet, want dan zou het over verwaarlozing gaan. Mijn hoofdpersonage werd dus een vrouw van middelbare leeftijd. Ik hoefde niets te weten over haar persoonlijke geschiedenis, haar gevoelens, vrienden of familie. Het enige wat telde, was dat ze ergens afgelegen woonde. De rest van de film is daaruit voortgevloeid."

De film geeft de indruk dat hij zich in een onbestemd verleden afspeelt. Is dat de bedoeling?

"Nee, het land en de mensen zien er gewoon zo uit. Ik heb al vaak gedraaid op het Russische platteland en dat is de sfeer die je daar vindt. Ik weet nog dat ik in 2005 een documentaire maakte en toen ik die aan een vriend toonde, vroeg hij me verbaasd waar ik dat prachtige beeldmateriaal van het vroeg 20ste-eeuwse Rusland gevonden had. Hij had niet door dat ik die beelden een paar maanden eerder zelf had gefilmd."

Het valt op dat je scènes soms langer laat duren dan normaal. Ik denk aan de poort die zich langzaam sluit achter een vrouw die binnengaat, of aan het lege plein wanneer het hoofdpersonage het kantoor van een mensenrechtenorganisatie verlaten heeft. Waar komt die stijl vandaan?

"Dat vind ik een voorrecht waarover ik beschik. Ik ben niet gehaast als ik een verhaal vertel. Ik wil de kijker de tijd gunnen om na te denken over wat hij net gezien heeft. Die pauzes zijn essentieel. Het hoofdpersonage moet even uit beeld verdwijnen. Wanneer ze het kantoor van die mensenrechtenorganisatie verlaat, lijkt het even alsof de film gedaan is. Die episode voelt ook aan als een climax. Op dat moment zegt ze haar laatste hoop vaarwel. Ik probeer altijd een bijkomende lading te geven aan een scène. In het shot met de poort verwerk ik het geluid bijvoorbeeld in de soundtrack. Het lawaai van de poort wordt deel van de muziek van de film."

Wie is die man met de geweldige stem die we horen zingen in de film?

"Dat is Vadim Dubovsky. Een geweldige kerel. Hij werd geboren in Donetsk in Oekraïne, studeerde daar aan het Conservatorium en werkte een tijdje als professioneel zanger voor het Nationaal Filharmonisch Orkest van Oekraïne. Op een bepaald moment besefte hij echter dat hij er nooit deftig zijn brood mee zou verdienen en is hij naar de Verenigde Staten geëmigreerd. Nu werkt hij daar als vrachtwagenchauffeur. Het grappige is dat hij blijft zingen. Je moet hem maar eens opzoeken op YouTube. ‘The Singing Driver' noemt hij zichzelf. Hij neemt oude Sovjetliederen, verandert de tekst, maakt er iets grappigs van, filmt zichzelf terwijl hij zingt aan het stuur en post die filmpjes op het internet. Hij is heel populair bij het Russische publiek."

Hoe heb je hem gevonden?

"Ik hoorde toevallig een interview met hem op Radio Free Europe en ik wist meteen dat ik hem in de film wou. Hij bleek zowaar een getalenteerd acteur. Hij heeft een enorm charisma en totaal geen schrik van de camera."

Ruben Nollet