Spinvis: "Het leven zit vol toevalligheden"

Aan het woord is Erik De Jong, de 56-jarige Nederlander die al een vijftiental jaar rondtoert met zijn verfijnde luisterliedjes die hij gewoon in de eigen taal te berde brengt. Meer nog dan de muziek zijn het zijn teksten die, bedrieglijk in hun eenvoud, de luisteraar dwingen tot nadenken.

"Door in het Nederlands te zingen maak ik heel snel contact met mijn publiek. Dat is een ontzettend groot voordeel. Zeker als er ook kinderen in het publiek zitten: die hebben een heel ander referentiekader en maken er echt een eigen verhaal van. Neem bijvoorbeeld een nummer als ‘Dageraadplein'. Daar zing ik ‘Een kind dat naar de doden zwaait': een prachtig beeld. En als kinderen dat horen, maken ze hun eigen sprookje van die tekst."

Krijg je veel reacties van je jonge publiek?

Erik De Jong: (foto) "Ik krijg regelmatig kindertekeningen. Als kinderen zich aangesproken voelen door een nummer reageren ze meteen heel enthousiast. Kinderen worden niet gehinderd door enig realiteitsbesef. Ze accepteren rare plotwendingen veel beter dan volwassenen. Voor ons moet een lied duidelijk zijn. Het moet ergens over gaan en een boodschap hebben."

Terwijl het bij jou vaak niet eenvoudig is om dat te achterhalen. Alsof je de luisteraar bewust om de tuin probeert te leiden.

"Het is voor mij belangrijk dat de luisteraar de vrijheid heeft om in mijn teksten te horen wat hij graag wil horen. Vooraf vertrek ik altijd vanuit een bepaalde kern. Vervolgens doe ik er alles aan om die kern te beschrijven om in de eindfase vervolgens de kern er weer uit te nemen. Zo kan de luisteraar van elk nummer zijn eigen verhaal maken."

Toeval speelt een belangrijke rol op deze plaat. Geloof jij dat er zoiets bestaat als toeval?

"Een mensenleven is een aaneenschakeling van toevalligheden. Denk bijvoorbeeld aan een concert: gedurende één avond kruis je het pad van een heel aantal onbekende mensen. De beslissing om die avond naar dat concert te gaan is wellicht een eigen keuze, maar in veel mindere mate dan je zelf denkt. Zo heb je niet gekozen in welk gezin je geboren bent, naar welke muziek je moeder of je vader luisteren, in welke stad je roots liggen, naar welke school je gaat en welke vrienden je daar maakt. Dus je hele ontwikkeling is niet per se het resultaat van je eigen keuzes, het is het resultaat van een reeks omstandigheden waar je zelf geen inspraak in hebt gehad. We hebben minder speelruimte om ons leven te sturen dan we eigenlijk denken."

Geldt dat in jouw ogen ook op amoureus vlak?

"Zeker en vast. Wanneer mensen trouwen, zijn ze ervan overtuigd dat ze met dé liefde van hun leven in het huwelijksbootje stappen. Maar dat is niet zo. Er zijn miljarden mensen die ook de liefde van je leven kunnen zijn. Maar we maken onszelf wijs dat er maar één iemand echt bij ons past omdat dat nu eenmaal veel geruststellender is."

In ‘Nachtwinkel' zing je: ‘En kijk ik in eenzame ogen / rangschik ik mijn dromen / En of ik ben geworden / Hoe ze mij noemden / Ooit aan een tafel. Dat gaat duidelijk over verwachtingen die anderen over jou hebben. Als je voor jezelf die oefening maakt, heb je dan voldaan aan de verwachtingen van anderen of van jezelf?

"Een groot deel van mijn leven ben ik niet de persoon geweest die ik graag wilde zijn. Ik sleet mijn dagen al werkend in een fabriek, ik was helemaal niet bezig met schrijven en draaide voornamelijk nachtdiensten. Tijdens het werken luisterde ik naar Skyradio en vroeg ik me dagelijks af of het nog ooit wat met we zouden worden. Maar rond mijn 40ste levensjaar is er iets geklikt in mijn hoofd. Voor mezelf voelt het aan alsof ik toen opnieuw geboren ben. Redelijk laat, maar ja, zulke dingen kies je nu eenmaal niet. Veel jongeren hebben het gevoel dat ze hier en nu moeten presteren en dat je mislukt ben als je het voor je 30ste niet heb waargemaakt. Dat is echt de grootste onzin."

Ook ‘Dageraadplein' is een opvallend nummer. De hoofdrolspelers zijn dorpsbewoners wiens hele leven zich afspeelt op één plein. Dat contrasteert met onze eigen leefwereld, die steeds groter wordt.

"In theorie is dat wel zo omdat we meer mogelijkheden hebben om te reizen. Maar als muzikant reis je elke dag precies van de ene kleine wereld naar de andere. Ongeacht hoe ver we ook reizen of met hoeveel mensen we in contact staan via sociale media, er zijn weinig mensen op deze wereld die meer dan vier echt goede vrienden en een dertig tot veertig kennissen hebben. En dat is al zo sinds de prehistorie: toen bestonden stammen ook maar uit een dertigtal mensen. Blijkbaar is dat ons bevattingsvermogen van één groep. Ongeacht hoe groot de stad waarin je woont ook is, jouw eigen dorpje bestaat uit dertig mensen."

 Mare Hotterbeekx

Spinvis speelt op 27/06 in het Rivierenhof in Antwerpen.