Vaiana: een gespierde prinses zonder prins

‘Vaiana' gaat over een Polynesisch meisje dat een avontuurlijke tocht over zee onderneemt om te ontdekken wie ze is. Waar komt dat idee vandaan?

Ron Clements: "Vijf jaar geleden hadden we het idee om een film te maken die zich in de Stille Oceaan afspeelde. We zijn ons toen gaan verdiepen in de Polynesische mythologie, en ontdekten zo de halfgod Maui: een kleurrijk personage dat van gedaante kon veranderen, en met een magische vishaak eilanden uit de zee kon optrekken. De eerste versies van dit verhaal draaiden dan ook volledig om hem."

Maar ‘girl power' is hot, dat heeft Disney zelf bewezen met ‘Frozen'. Was het ook een strategische keuze om de film te herschrijven rond een vrouwelijk hoofdpersonage?

John Musker: "Het personage Vaiana is vooral ontstaan uit onze research. Tijdens onze eerste trip naar Fiji, Samoa en Tahiti leerden we veel over de geschiedenis van de Polynesiërs. Ooit waren zij de grootste zeevaarders ter wereld: ze hadden een heel persoonlijke band met de oceaan, en vonden altijd hun weg aan de hand van sterren en stromingen. Maar drieduizend jaar geleden was er plots een hele lange onderbreking. Duizend jaar lang hielden ze hun boten aan de ketting. Wat er toen precies is gebeurd, is een raadsel. Maar wij bedachten ons: wat als Maui ervoor zorgde dat de ontdekkingsreizen stopten, en er duizend jaar later een meisje was bij wie het weer begon te kriebelen? Dat werd Vaiana."

Ik kan zelfs niet zwemmen!

Vaiana mag van haar vader niet op zee gaan, maar doet het toch. Een feministisch statement dat meisjes zich niet door mannen moeten laten vertellen wat ze wel en niet mogen doen?

Musker: "Dat leek ons een waardevolle boodschap. ‘Vaiana' is natuurlijk een sprookje, maar we wilden toch graag dat de film ook iets te zeggen had over de wereld waarin hij uitkomt. En ik heb het gevoel dat dat gelukt is, want we krijgen regelmatig reacties van moeders en dochters, die zeggen: ‘Ik kan me helemaal vinden in Vaiana, ze is een voorbeeld voor mij'."

Clements: "Vaiana past in een lange rij Disneyprinsessen, maar tegelijk breekt ze met de traditie: er zit bijvoorbeeld geen romantiek in de film. Ze heeft geen prins nodig. Vaiana is een actieheldin, ze wil haar eiland redden en overwint daarvoor obstakel na obstakel.

Musker: We hebben haar dan ook heel bewust sterke armen en benen gegeven. Want als je tegen monsters vecht, moet je wel tegen een stootje kunnen."

27 jaar geleden maakten jullie al ‘De Kleine Zeemeermin': hebben jullie iets met de zee?

Musker: "Ja, het feit dat we er allebei geen gezien hebben in onze jeugd. (lacht) Ron en ik zijn allebei opgegroeid in de Midwest – verder kan je in Amerika niet verwijderd leven van de zee."

Clements: "Ik kan zelfs niet zwemmen! (lacht) Dat zorgde wel eens voor spannende situaties tijdens onze researchbezoekjes aan de Pacifische eilanden."

Foto The Walt Disney Company

Na een minder succesvolle periode in de jaren 90 en 2000 is Disney weer op het goede spoor. ‘Frozen', ‘Big Hero 6' en ‘Zootopia' waren allemaal enorme successen. Voelden jullie de druk om het even goed te doen?

Musker: "Ron niet, maar ik wel. (lacht) Sinds John Lasseter in 2006 overkwam van Pixar, heeft Disney een steile klim ingezet. Niemand heeft ons ooit gezegd dat we die curve moesten verderzetten, maar je wil nu eenmaal niet degene zijn die de lijn plots naar beneden doet buigen."

Is de wederopstanding van Disney helemaal aan Lasseter te danken?

Musker: "Hij is toch de belangrijkste factor, ja. Hij en het systeem dat hij heeft meegebracht: de ‘story trust'. Dat is eigenlijk hetzelfde als de ‘brain trust' van Pixar: een vaste groep van regisseurs en scenaristen die elkaars projecten vanaf de beginfase lezen, bekijken, analyseren en – indien nodig – stevig bekritiseren. Dat is soms heel hard, maar het houdt je wel scherp. Die consistentie, dat creatieve leiderschap heeft Disney een hele tijd gemist."

Beseffen jullie eigenlijk dat jullie de jeugd van miljoenen kinderen die – zoals ik – opgegroeid zijn met ‘De Kleine Zeemeermin' en ‘Aladdin', hebben gekleurd?

Clements: "De laatste jaren zijn er inderdaad heel wat mensen van jouw generatie naar ons toe gekomen om ons te bedanken voor hun mooie kindertijd. (lacht) Dat is natuurlijk een prachtig compliment. Maar daar denk je niet aan terwijl je zo'n film maakt."

Musker: "De animatoren die meewerkten aan ‘Vaiana' waren een stuk jonger dan wij. Sommigen van hen vertelden ons dat ‘Aladdin' de film was die hen als kind had aangezet om later zelf animatiefilms te gaan maken. Dat ze nu met ons konden samenwerken, was voor hen een droom die uitkwam. Hun enthousiasme werkte heel aanstekelijk." (lacht)

Foto The Walt Disney Company

‘Vaiana' is jullie eerste film die volledig met de computer werd gemaakt. Vinden jullie het niet jammer dat Disney meer en meer afstand neemt van ambachtelijke tekenfilms?

Musker: "Ik hoop – en ik denk – dat de ambachtelijke tekenfilm niet helemaal zal verdwijnen. Volgens mij gaat Disney er nog maken, alleen zal daar wel een specifiek verhaal voor nodig zijn. Eentje dat beter tot zijn recht komt in met de hand gemaakte tekeningen dan in computeranimatie. Anderzijds kun je met dat laatste echt wel fantastische dingen doen, dat hebben we zelf mogen ervaren door deze film te maken. Ideaal zou zijn dat er een gevarieerd aanbod blijft bestaan van tekenfilms, computeranimatie en stop-motion. Of hybrides van verschillende technieken."

Lieven Trio@l_trio

Recensie 'Vaiana': 3/5 sterren

Foto The Walt Disney Company

Is ‘Vaiana' de nieuwe ‘Frozen'? Regisseurs John Musker en Ron Clements (‘De Kleine Zeemeermin') hebben er alleszins heel hard hun best voor gedaan: het titelpersonage ademt girlpower en kan net als Elsa best zonder prins, het themalied ‘How Far I'll Go' zoekt dezelfde hoogtes op als oorwurm ‘Let It Go', en Vaiana krijgt ter vervanging van Olaf de sneeuwman een koddige kip als sidekick.

Niet echt origineel dus, maar wij beseffen ook: een droomfabriek als Disney draait al bijna tachtig jaar lang op vaste formules, en met zijn vrijgevochten hoofdpersonage voelt ‘Vaiana' toch als een frisse zeebries. De avonturentocht die Vaiana onderneemt – op zoek naar het mythische hart van zeegodin Te Fiti, én naar zichzelf – ziet er bovendien zo mooi uit dat het kristalheldere zeewater recht van het scherm in de zaal lijkt te vloeien.

Lichtjes ironisch is wel dat de film pas echt leuk wordt wanneer de cynische halfgod Maui (in de originele versie ingesproken door Dwayne Johnson) erbij komt. ‘Vaiana' maakt komaf met heel wat clichés, maar laat toch de kans liggen om te bewijzen dat vrouwen niet minder grappig zijn dan mannen. Niet dat jonge kijkers daarom zullen malen: voor hen is ‘Vaiana' gewoon prima vertier dat, zoals het een goeie Disney betaamt, voor mooie jeugdherinneringen zal zorgen.

(lt)