Carl Devos: "Dat deze coalitie nog kan regeren is een wonder"

Politicoloog Carl Devos is blij dat 2016 bijna achter de rug is. Hij vat het bewogen politieke jaar samen in een boek ‘De failed state?'. Het resultaat is geen al te fraai verhaal.
door
Heleen
Leestijd 4 min.

"Ik heb er niet bewust voor gekozen om een somber boek te schrijven", vertelt Devos. "De toon werd meteen al in januari gezet toen Open Vld-voorzitster Gwendolyn Rutten uitspraken van Bart De Wever over de vluchtelingenkwestie ‘zever' noemde. Dit soort incidenten zijn natuurlijk niet nieuw, maar het probleem is dat het geen uitzonderingen meer zijn. Ze worden niet opgelost en overstijgen het normale debat. In oktober leidde die opgebouwde spanning tot een echte crisis toen Kris Peeters (CD&V) daags voor de beleidsverklaring wegliep van het topoverleg en niet meer terugkwam. De federale regering stond toen bijna op het punt om te vallen."

Hoe komt het toch dat de meerderheidspartijen elkaar rauw lusten?

"De coalitie is helemaal niet zo logisch al ze wil laten uitschijnen. Het belangrijkste probleem zit bij N-VA en CD&V. Tussen de twee grootse Vlaamse partijen speelt nog een onverwerkt verleden. De kartelpartners zijn met een vechtscheiding uit elkaar gegaan. Bovendien besliste CD&V om bij de regeringsvorming van 2010 in zee te gaan met de PS, wat voor N-VA verraad was. De fundamentele meningsverschillen worden nog versterkt door een persoonlijk laag die daar bovenop komt, want ook op persoonlijk vlak marcheert het niet. Net deze twee partijen zijn de as van de regering, maar die as werkt niet. En als klap op de vuurpijl wil geen van beide de leiding nemen."

En Open Vld en MR staan erbij en kijken ernaar?

"Klopt. Het probleem ligt niet bij de liberalen, al hebben ze wel wat ondermaatse excellenties. Zij zijn bovendien te klein om het heft in eigen handen te nemen. Als enige Waalse partij kan de MR de boel niet rechttrekken, ook premier Charles Michel niet. Hij doet wat hij kan, maar is nog jong en onervaren. Open Vld is dan weer op zoek naar manieren op zich te profileren. Het was bijna aandoenlijk om te zien hoe ze in de discussie rond de vennootschapsbelasting en vermogenswinstbelasting met de wet Cooreman-De Clercq afkwamen om te laten zien dat zij er ook nog zijn."

Ondanks alle strubbelingen slaagt deze regering er wel in te regeren, stelt u.

"Dat is een van de wonderen van deze wereld. Je kan de regering niet verwijten dat ze geen beleid voert en veranderingen doorduwt. Maar het kan beter. Er spelen heel wat zaken in haar voordeel. Zo kan ze vijf jaar besturen zonder regionale verkiezingen in de tussentijd en moet ze zich niet bezig houden met een staatshervorming. De meerderheid kan zich echt focussen op fiscaliteit en sociaal economische hervormingen, maar ook dat loopt mis. De discussie over de vennootschaps– en vermogenswinstbelasting symboliseert dat perfect. Ook over de begroting maak ik me zorgen. Er komt een dag dat de rente weer gaat stijgen en dat we voor onze staatsschuld niet meer kunnen profiteren van de lagerentepolitiek van de Europese Centrale Bank. Dan vraag ik me af hoe deze regering de nodige maatregelen gaat nemen, want ze kunnen de begroting nu nog niet eens opstellen."

Zal de coalitie afgestraft worden voor haar geruzie bij de volgende verkiezingen?

"Niet per se. Heel wat mensen laten zich niet beïnvloeden door het gekibbel. Het is ondertussen al deel van het politieke spel geworden. De vraag is of de partijen zelf deze coalitie nog eens willen vormen. Bij het begin van de legislatuur zeiden de regeringspartners dat ze zeker tien jaar nodig hadden om hun plannen te kunnen uitvoeren. Dat enthousiasme is ondertussen wel getemperd."

N-VA is vandaag de grootste partij van Vlaanderen, maar what goes up, must come down, zegt u. Gaat zij in de klappen delen?

"Ik sluit niet uit dat de N-VA nog meer stijgt, want ik heb me voorgenomen om altijd te blijven uitgaan van het onwaarschijnlijke. Maar je kan niet voor altijd de populairste blijven. Kijk naar Maggie De Block (Open Vld), zij is volgens een poll ook niet meer nummer één. De vraag is alleen of N-VA zo zwaar zal terugvallen dat ze niet meer de grootste partij van Vlaanderen zal zijn. Dat zie ik niet gebeuren."

Wat is uw conclusie voor 2016? Is België een failed state?

"Nee, vergeleken met echte failed states draait die van ons behoorlijk. Al zijn er staatstaken, zoals eerlijke en transparante fiscaliteit, waar de staat inderdaad faalt. Maar onze sociale zekerheid werkt bijvoorbeeld nog altijd zeer goed, daar kunnen heel wat landen jaloers op zijn. De vraag in de titel heeft natuurlijk te maken met de pijnlijke episode na de aanslagen van 22 maart. Toen werd niet enkel het functioneren van politici in vraag gesteld– die alweer met elkaar in de clinch gingen – maar ook cruciale staatsfuncties. Hadden we dit kunnen vermijden? Dat wordt nu in de parlementaire onderzoekscommissie bekeken, maar daaruit komen alvast geen rampzalige conclusies naar boven."

 

Heleen De Bisschop

 

Carl Devos, De failed state?, Van Halewyck,

175 p., 19,95 euro