Don Cheadle: "Met een blanke acteur in de cast was de film snel gefinancierd"

In het begin van de film praat een journalist met Miles over jazz. Maar die wil het woord ‘jazz' niet gebruiken. Net zoals jij ‘Miles Ahead' geen biopic wil noemen?

Don Cheadle: "Je mag mijn film noemen wat je wil. Sommige aspecten doen inderdaad denken aan een biopic. Maar ik wilde van bij de start van het project een film maken die de muziek van Miles belichaamt. Zonder hokjes te moeten aankruisen: geboorte, succes, mislukking, dood… Er zijn al documentaires genoeg over hem die dat heel goed doen. Zoals ‘The Miles Davis Story' op YouTube. Ik wilde echt een film waarin ik met mijn middelen, die van de cinema, hetzelfde uitdruk als Miles met zijn muziek. Wat ik zeker niet wou, is een didactische film die zegt: Kijk, daarom is Miles zo belangrijk, snap je?"

Is dat jouw manier om om te gaan met de ‘waar of niet waar'-vraag?

"Ik krijg vaak die vraag. De mensen willen dat weten, da's normaal. Veel dingen uit de film zijn echt gebeurd. Wie een beetje graaft naar de echte Miles, zoals ik heb gedaan, zal dat ontdekken. Ik hoop in elk geval dat de film mensen zin geeft om meer te weten te komen, om naar zijn muziek te luisteren, om documentaires over hem te bekijken… Of ze de film nu leuk vinden of niet!"

Goede of slechte reacties, maakt niet uit, zolang mensen maar reageren?

"Precies. Net zoals de muziek van Miles. De muzikanten die samen met hem speelden, vertelden me dat hij zijn werk ook zo zag. Ik denk dat hij het zo gewild zou hebben voor deze film. Als iemand reageert dat de film zijn ontmoeting met Dizzy Gillespie niet toont of niet uitlegt hoe Miles de regels van de Amerikaanse muziek door elkaar heeft geschud, dan vind ik dat een compliment. Je hebt helemaal gelijk!, antwoord ik dan (lacht)."

Het is een kolkende film, met een regie die lijkt op een jazzimpro. Hoe heb je dat aangepakt?

"Elke dag had ik daar discussies over met mijn coscenarist. Moeten we zijn ontmoeting met Coltrane tonen? Of die met Gillespie? Uiteindelijk was het antwoord altijd hetzelfde: Nee, als het het doel van de film niet dient. Nee, als het de innerlijke reis niet helpt te veruitwendigen. Nee, als je niet het gevoel krijgt midden in een tornado te zitten… Want dat was wat we wilden: een vurige, levendige, meeslepende film. Een film waarin Miles zelf de hoofdrol had willen spelen."

De muziek van Miles heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in je leven. Heb je dankzij deze film nieuwe kanten van hem ontdekt?

"Ja, heel veel. Door al dat opzoekingswerk begrijp ik nu nog beter wat voor een man hij was. Dat was belangrijk voor mijn benadering van de film. Miles zei altijd: Als je me wil kennen, luister dan naar mijn muziek. Hij heeft wel een autobiografie geschreven, maar hij heeft het heel moeilijk gehad om die af te werken. Er waren periodes dat hij er gewoon mee wou kappen. Schrijven was niet zijn ding. Muziek wel."

Op de persconferentie zei je dat de financiering van de film snel rond was omdat er een blanke acteur in de cast zit (Ewan McGregor). Is het nog altijd zo erg?

"Jammer genoeg wel. Op sommige vlakken is er verbetering, maar het vergt tijd. Het is iets dat intrinsiek verbonden is met het distributiemodel van Hollywood. Ik ken mensen die films moeten verkopen in het buitenland en die geven toe dat ze niet eens de moeite meer doen om films met zwarten uit hun koffertje te halen. Ze gaan ervan uit dat het toch geen kat interesseert. Als zij dus zeggen ‘Die film verkoopt niet in Europa', dan moet je je altijd afvragen of ze het wel geprobeerd hebben."

Schandelijk… en zeker een debat waard.

"Jij hebt de pen vast..."

Elli Mastorou

Foto R.V.